Rèn luyện khả năng tự học cho con khi bước vào lớp Một

Rèn luyện tính tự giác trong học tập cho trẻ là việc làm cần thiết để bé hình thành thói quen tích cực, đồng thời phát huy năng lực trong việc tiếp thu kiến thức mới. Đặc biệt trong thời điểm hiện tại các trường đang triển khai dạy học online và nhiều hoạt động học tập ở nhà để tránh dịch bệnh Covid-19. Vậy làm thế nào để trẻ tự giác trong học tập? Đây không phải là việc làm đơn giản và dưới đây sẽ là một vài lời khuyên hữu ích dành cho các cha mẹ.
Khó khăn khi đưa trẻ vào bàn học 
Trẻ con luôn hiếu động và khó để cho các bạn ấy có thể ngồi yên một chỗ tập trung học bài trong một khoảng thời gian nhất định. Không hiếm ông bố, bà mẹ đã phải đưa ra những phần thưởng hấp dẫn để bé chịu ngồi vào bàn học. Nhưng đây không phải là một biện pháp lâu dài và thực sự tốt cho con. Ngoài ra, khi vào lớp 1, các bạn đã phải làm quen với môi trường học tập mới với các bài tập về nhà, sắp xếp sách vở theo thời khóa biểu và xây dựng thời gian biểu hợp lý cho các hoạt động vui chơi và học tập nhưng hầu hết các con đều không thể thực hiện được một mình. Lúc này, nhiều bố mẹ đã làm các “nhiệm vụ” thay cho con và không đủ kiên nhẫn hướng dẫn, hỗ trợ các con. Chính điều này đã tạo nên tư tưởng ỉ lại và không hình thành được thói quen tự học, tự làm việc của trẻ. Đây cũng là khó khăn chung của phụ huynh khi con bước vào lớp 1 với việc thay đổi môi trường học tập từ vui chơi là chính ở bậc Mầm non sang học kiến thức ở bậc Tiểu học. 
Khi vào lớp 1, các bố mẹ cũng hi vọng rằng với môi trường học tập mới, bên cạnh việc học tập kiến thức thì các con sẽ “trưởng thành” hơn so với khi học Mầm non thông qua việc hình thành các kỹ năng như: tự làm việc, lên kế hoạch, sắp xếp kế hoạch, thực hiện theo kế hoạch... Đây cũng chính là những kỹ năng cần thiết để con chủ động học tập, làm việc nhằm tích lũy tri thức cho bản thân, tạo bước đà để thành công trong tương lai.

Tự học ở nhà cần phương pháp phù hợp
Theo cô Phương Hoài Nga, Thạc sĩ tâm lý học, Ủy viên thường trực Hội đồng chuyên môn trường Phổ thông Liên cấp Olympia, khi nói về việc trẻ tự học, hầu hết người lớn đều nghĩ đến hình ảnh con ngồi vào bàn và làm bài tập. Trên thực tế, tự học không đơn thuần là việc trẻ chịu ngồi vào, mà là trước bất kỳ vấn đề hay hoạt động nào, trẻ luôn biết mình cần làm gì, nguyên nhân và hậu quả của việc mình sẽ làm, cũng như biết nhìn lại những việc đã xảy ra để rút kinh nghiệm cho lần sau.
Cô Phương Hoài Nga cũng tư vấn cho phụ huynh các bước tổ chức một giờ tự học ở nhà cho trẻ theo mô hình “giờ học tự chủ trên lớp” của trường Olympia theo trình tự như sau:
Bước 1 - Nhìn lại ngày đã qua: là bước giúp trẻ tái hiện lại những hoạt động diễn ra trong ngày để biết được mình đã làm tốt hoặc chưa tốt việc gì, còn việc gì chưa hoàn thiện.  
Bước 2 - Lên kế hoạch buổi tối: là bước sắp xếp thứ tự ưu tiên những công việc cần làm trước và đưa ra thời gian hoàn thành cụ thể.
Bước 3 - Thực hiện kế hoạch: đây là bước trẻ bắt tay vào công việc ngay khi đã hoàn thành kế hoạch.
Bước 4 - Rà soát: ở bước này, trẻ sẽ xem lại danh mục những việc cần làm, sắp xếp đồ dùng học tập, sách vở, và lên kế hoạch cho ngày mai.

Việc chia ra các bước trên giúp con nhìn về quá khứ một cách trọn vẹn và đầy đủ nhất, từ đó đánh giá mọi hoạt động, sự việc, hiện tượng đã xảy ra để thay đổi thái độ theo hướng tích cực. Đồng thời, trẻ sẽ biết cách lên kế hoạch, sắp xếp công việc khoa học, logic và kiểm soát được thời gian hoàn thành kế hoạch ấy.
Chị Đào Thu Hương, phụ huynh trường Olympia chia sẻ: “Phương pháp tự học của trường Olympia triển khai rất thiết thực và hiệu quả. Chỉ sau vài tháng học tập, các con đã có sự thay đổi đáng kể, bé hứng thú và chủ động trong nhiệm vụ học tập, mỗi tối bé đã biết làm bài tập về nhà và chuẩn bị đồ dùng học tập cho hôm sau”.
Cô Hoài Nga nhấn mạnh: “Điểm mấu chốt là các hoạt động này cần lặp đi lặp lại hàng ngày và nhất quán trong suốt một thời gian dài, đồng thời phải thống nhất giữa gia đình và trường học. Như vậy, trẻ mới có một thói quen vững chắc, từ đó trở thành một năng lực đi theo suốt cuộc đời”.
Ngay từ lớp 1, học sinh Olympia đã tự tổ chức được những buổi họp sáng đầu tuần cho hơn 400 học sinh, từ việc lên ý tưởng, phân công nhiệm vụ, sắp xếp các sự kiện, viết kịch bản, làm MC đến các tiết mục văn nghệ. Ngoài ra, các em đều thể hiện hành vi tự chủ như: tự làm việc trong các giờ học; không la hét, xô đẩy các bạn khác; luôn biết xếp hàng khi lấy đồ ăn, ngủ trưa...