Áp lực học tập của học sinh THPT - Hiểu đúng để đồng hành hiệu quả

Áp lực học tập của học sinh THPT không chỉ đến từ kỳ thi quan trọng mà còn bắt nguồn từ kỳ vọng của gia đình, sự so sánh xã hội và chính nhu cầu khẳng định bản thân ở tuổi mới lớn. Đây là giai đoạn học sinh rất cần được thấu hiểu, định hướng và hỗ trợ đúng cách để việc học không còn là gánh nặng, mà trở thành hành trình phát triển tích cực và lành mạnh.

Áp lực học tập của học sinh THPT đến từ đâu? 

THPT là giai đoạn học sinh đang hình thành bản sắc cá nhân, nhưng lại chưa thực sự ổn định về mặt cảm xúc. Việc phải mang theo nhiều kỳ vọng trong khi chưa hiểu rõ mình là ai, muốn điều gì và có thể làm gì khiến áp lực học tập dễ trở thành nguồn căng thẳng thường trực trong các em. Đây cũng là lý do học sinh ở độ tuổi này rất cần sự đồng hành, không chỉ ở phạm vi trường học mà còn trong cả gia đình.

Áp lực từ các kỳ thi quan trọng

Bước vào THPT, học sinh phải đối mặt với nhiều kỳ thi mang tính bước ngoặt như thi cuối cấp, tốt nghiệp THPT, và xét tuyển đại học. Không chỉ mang tính đánh giá kiến thức, những kỳ thi này còn được xem như "cửa ngõ" để mở ra con đường tương lai, vì thế khiến mỗi bài kiểm tra, mỗi điểm số đều mang sức nặng tâm lý rất lớn với các em. 

Kỳ vọng từ gia đình và áp lực bởi việc so sánh

Giai đoạn này nhiều học sinh có thể cảm thấy rằng các em đang học không chỉ cho bản thân, mà còn để đáp ứng kỳ vọng từ cha mẹ, ông bà - những người luôn mong con cháu có một tương lai “ổn định, thành công”. Thêm vào đó, trong môi trường học tập cạnh tranh, học sinh dễ bị so sánh với bạn bè về thành tích, trường lớp, giải thưởng - điều có thể khiến các em cảm thấy thua kém, tự ti hoặc mất phương hướng.

Áp lực nội tại: Không cho phép bản thân thất bại

Không ít học sinh THPT là những người cầu tiến, có động lực rõ ràng và tự tạo áp lực rất lớn cho bản thân: phải giỏi hơn, phải có học bổng, phải đỗ trường top đầu. Những mục tiêu này đáng trân trọng, nhưng khi thiếu kỹ năng cân bằng và hỗ trợ cảm xúc, việc không đạt được kỳ vọng có thể trở thành đòn tâm lý nặng nề đối với các em. 

Nhịp học dày đặc và thiếu thời gian nghỉ ngơi

Học chính khóa, học thêm, luyện thi, ôn tập, làm bài tập,… Nhịp học của học sinh THPT thường quá tải, khiến các em khó có thời gian cho hoạt động thư giãn, sáng tạo hay đơn giản là nghỉ ngơi. Điều này làm giảm khả năng tự điều chỉnh cảm xúc và tăng nguy cơ căng thẳng, kiệt sức.

Dấu hiệu nhận biết học sinh đang gặp áp lực học tập

Thay đổi về thể chất và cảm xúc

Áp lực học tập có thể biểu hiện rõ qua tình trạng căng thẳng kéo dài, mất ngủ, ăn uống thất thường hoặc sút cân không rõ nguyên nhân. Một số học sinh trở nên dễ cáu gắt, nhạy cảm với lời góp ý hoặc có phản ứng mạnh khi nhắc đến chuyện học hành, điểm số.

Mất động lực học, trì hoãn và sợ thi

Khi áp lực vượt quá ngưỡng chịu đựng, học sinh dễ rơi vào trạng thái trì hoãn, né tránh việc học, ngại đến lớp hoặc lo lắng cực độ mỗi khi đối mặt với bài kiểm tra. Việc chỉ tập trung vào một môn thế mạnh, bỏ bê những môn còn lại, học lệch cũng là dấu hiệu đáng lưu tâm.

Khó tập trung và kiệt sức kéo dài

Áp lực tâm lý ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tập trung. Học sinh có thể học nhiều giờ liền mà “không vào đầu”, hay cảm thấy mệt mỏi dù vẫn ngủ đủ giấc. Nếu tình trạng này kéo dài, hiệu suất học tập sẽ giảm sút nghiêm trọng và có thể dẫn đến rối loạn tâm lý.

Tự ti và hoài nghi về bản thân

Những câu nói như “con không đủ giỏi”, “học mãi không bằng bạn”, “sao con học hoài mà vẫn không tiến bộ”... là dấu hiệu rõ ràng cho thấy học sinh đang mất đi lòng tin vào chính mình. Tâm lý so sánh, sợ bị đánh giá hoặc sợ làm cha mẹ thất vọng có thể khiến các em khép mình và ngừng chia sẻ.

Cách giảm áp lực học tập của học sinh THPT

Về phía học sinh: Xây dựng cách học hiệu quả và chăm sóc sức khỏe tinh thần

Áp lực học tập khó thể xóa bỏ hoàn toàn, nhưng học sinh có thể học cách thích nghi và chủ động điều chỉnh. Việc lên kế hoạch học tập linh hoạt, có thời gian nghỉ xen kẽ giúp duy trì sự tập trung mà không bị quá tải. Thay vì học thuộc lòng, học sinh nên ưu tiên hiểu bản chất vấn đề, luyện tư duy phản biện và vận dụng kiến thức vào thực tế.

Song song với học tập, học sinh cũng cần chăm sóc sức khỏe tinh thần bằng những hoạt động đơn giản như thiền nhẹ, hít thở sâu, vận động thể chất mỗi ngày. Biết đặt giới hạn giữa học và nghỉ, giữa mục tiêu và khả năng là kỹ năng quan trọng giúp duy trì cân bằng và tránh kiệt sức.

Về phía gia đình: Kỳ vọng vừa đủ, đồng hành đúng cách

Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên môi trường cảm xúc lành mạnh cho con. Thay vì chỉ nhắc nhở việc học, hãy tạo cơ hội để trò chuyện thường xuyên, khuyến khích con chia sẻ những khó khăn và cảm xúc thật. Việc ghi nhận nỗ lực, kể cả khi kết quả chưa như mong đợi, giúp học sinh cảm thấy được công nhận và bớt áp lực “phải thành công”.

Gia đình cũng cần gợi mở những định hướng dài hạn rằng học không phải chỉ để hơn người khác, mà là để trưởng thành, hiểu mình và tìm thấy giá trị trong cuộc sống. Việc cùng con thiết kế kế hoạch học tập đan xen thời gian thư giãn cũng thể hiện sự đồng hành đúng mực và tích cực.

Về phía nhà trường: Tạo môi trường học tích cực, an toàn tâm lý

Nhà trường giữ vai trò điều phối toàn diện để học sinh không chỉ phát triển học thuật, mà còn phát triển cảm xúc và kỹ năng sống. Việc đa dạng hóa phương pháp giảng dạy như: học trải nghiệm, học liên môn, học với lộ trình cá nhân hóa,... không chỉ giúp tăng hứng thú mà còn giảm áp lực điểm số đối với học sinh.

Đồng thời, nhà trường cần xây dựng hệ thống hỗ trợ tâm lý học đường bài bản, theo sát những thay đổi nhỏ ở từng học sinh để can thiệp kịp thời. Áp lực thi cử có thể được giảm nhẹ thông qua đánh giá quá trình, phản hồi linh hoạt và không chỉ dựa trên điểm số. Cuối cùng, việc kết nối chặt chẽ với phụ huynh qua các cuộc trao đổi định kỳ, workshop về tâm lý học đường là cách để tạo ra sự đồng thuận trong định hướng và chăm sóc học sinh một cách toàn diện.

The Olympia Schools - Môi trường giáo dục nói không với áp lực học tập của học sinh THPT

Không ít học sinh THPT rơi vào tình trạng học vì sợ điểm thấp, học vì kỳ vọng, hoặc học trong tâm thế chạy đua. Tại Olympia, định hướng giáo dục không nằm ở việc thúc ép học sinh tiến nhanh, mà giúp các em phát triển với nhịp độ riêng, bền bỉ và lành mạnh. 

Mô hình giáo dục tại Olympia chú trọng xây dựng một hệ sinh thái học tập tích cực, nơi học sinh được tạo điều kiện để phát triển toàn diện về học thuật, tâm lý và định hướng tương lai. Mỗi học sinh đều có đội ngũ hỗ trợ đa tầng đồng hành sát sao:

• Advisor: là người theo dõi hành trình học tập - cảm xúc hằng ngày, hằng tuần, đồng thời kết nối chặt chẽ với phụ huynh và giáo viên để kịp thời hỗ trợ khi học sinh gặp khó khăn.

• Chuyên viên tâm lý học đường: đóng vai trò phát hiện sớm những dấu hiệu áp lực học tập và hỗ trợ các em xây dựng kỹ năng điều tiết cảm xúc, vượt qua những thời điểm “đuối sức” một cách an toàn.

• Văn phòng Tư vấn Đại học, Du học và Hướng nghiệp - UCC: giúp học sinh xác định rõ mục tiêu học tập từ sớm, thiết kế lộ trình cá nhân hóa dựa trên năng lực, sở thích và giá trị sống – từ đó tránh được tình trạng học vì thi, học thiếu định hướng.

Học sinh Olympia được khuyến khích học để hiểu, học để phát triển bản thân, không phải vì so sánh và áp lực thứ hạng. Quan trọng hơn, các em được học trong một môi trường mà sự lắng nghe, tôn trọng khác biệt và động viên tinh thần luôn được ưu tiên hàng đầu. Đó là cách Olympia giúp học sinh học tập với tâm thế chủ động, tích cực và vững vàng bước vào giai đoạn trưởng thành.

Áp lực học tập của học sinh THPT hoàn toàn có thể được nhận diện, điều chỉnh và chuyển hóa tích cực nếu có sự đồng hành đúng cách từ gia đình và nhà trường. Một hệ sinh thái giáo dục chú trọng đến sức khỏe tinh thần, cá nhân hóa hành trình học và nuôi dưỡng nội lực sẽ là nền tảng giúp các em học tập chủ động, tích cực và phát triển toàn diện trong giai đoạn quan trọng này.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/