Hướng nghiệp lớp 9 - Đặt nền móng cho tương lai học tập và nghề nghiệp

Lớp 9 là năm học bản lề trước một kỳ thi chuyển cấp và cũng là ngưỡng cửa nơi học sinh bắt đầu hình thành những suy nghĩ nghiêm túc đầu tiên về bản thân, về cuộc sống và về thế giới nghề nghiệp rộng lớn phía trước. Ở độ tuổi mà mọi thứ còn ngổn ngang và đầy tò mò, hướng nghiệp không nên bị giản lược thành những lời khuyên chọn ngành hay công việc “đúng xu hướng”. Thay vào đó, hướng nghiệp lớp 9 cần được hiểu là một quá trình: giúp học sinh có không gian để hiểu mình, có cơ hội để thử và có sự đồng hành từ gia đình và nhà trường để nhìn thấy hướng đi phù hợp.

Vì sao học sinh lớp 9 cần được hướng nghiệp từ sớm?

Lớp 9, ở độ tuổi 14-15, học sinh đã có khả năng nhận thức rõ hơn về sở thích, điểm mạnh cá nhân, cũng như những mường tượng rõ ràng hơn về công việc, sự nghiệp tương lai. Tuy nhiên, nếu thiếu đi sự đồng hành đúng cách, các em rất dễ đưa ra quyết định dựa trên cảm tính hoặc áp lực từ gia đình và xã hội. Hệ quả là những lựa chọn học tập tiếp theo có thể không phù hợp, kéo theo nhiều hệ lụy trong hành trình phát triển sau này.

Những tác động tích cực từ một chương trình hướng nghiệp lớp 9 bài bản không chỉ giúp học sinh “biết mình là ai” mà còn tạo ra tâm thế vững vàng cho mọi lựa chọn sau này ở bậc học THPT - giai đoạn chọn chuyên ngành và định hướng nghề nghiệp bền vững trong tương lai.

Hướng nghiệp từ lớp 9 giúp học sinh:

• Chủ động định hướng học tập: Lựa chọn môn học, chương trình học THPT phù hợp với năng lực và mục tiêu cá nhân.

• Phát triển tư duy nghề nghiệp sớm: Làm quen với khái niệm về thế giới việc làm, hiểu vai trò của nghề nghiệp trong cuộc sống.

• Xây dựng lộ trình dài hạn: Có cái nhìn chiến lược về việc học và phát triển bản thân thay vì chỉ chạy theo thành tích ngắn hạn.

Hướng nghiệp THCS khác gì so với THPT?

Hướng nghiệp ở bậc THCS, đặc biệt là lớp 9 không giống với những chương trình ở cấp THPT cả về mục tiêu, nội dung lẫn phương pháp triển khai. Sự khác biệt không chỉ nằm ở độ tuổi mà còn phản ánh sự thay đổi trong năng lực nhận thức và nhu cầu phát triển của học sinh qua từng giai đoạn.

“Gợi mở” thay vì “Quyết định”

Ở THPT, học sinh thường đã xác định được phần nào sở thích và mục tiêu nghề nghiệp. Trong khi đó, học sinh lớp 9 mới chỉ bước vào hành trình khám phá bản thân và thế giới nghề nghiệp. Do vậy, hướng nghiệp ở THCS cần đóng vai trò khơi gợi: giúp các em bắt đầu nhận diện điểm mạnh - điểm yếu, khám phá các nhóm ngành nghề rộng và hình thành tư duy định hướng thay vì yêu cầu lựa chọn cụ thể.

Chú trọng kỹ năng nền và sự phát triển toàn diện

Chương trình hướng nghiệp lớp 9 cần tập trung vào việc xây dựng kỹ năng nền tảng: kỹ năng tự nhận thức, tư duy phản biện, làm việc nhóm, giao tiếp, giải quyết vấn đề,... Đây là những năng lực cơ bản để học sinh sau này có thể đánh giá nghề nghiệp một cách độc lập và ra quyết định có trách nhiệm.

Hướng tới việc lựa chọn môi trường học tập phù hợp

Một điểm đặc trưng của hướng nghiệp lớp 9 là hỗ trợ học sinh lựa chọn lộ trình học tập tiếp theo - chọn trường THPT phù hợp với năng lực và định hướng cá nhân. Điều này bao gồm cả việc cân nhắc giữa chương trình quốc tế, song ngữ, chuyên ban hoặc các mô hình giáo dục thay thế theo sở trường. Những năm THPT sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình hình thành năng lực học thuật, kỹ năng học tập, phong cách tư duy - những yếu tố cốt lõi để học sinh có thể xác định ngành nghề phù hợp, xây dựng hồ sơ ứng tuyển hiệu quả và đưa ra lựa chọn nghề nghiệp vững vàng trong tương lai.

Gắn chặt với vai trò của phụ huynh và nhà trường

Ở lứa tuổi THCS, học sinh chưa đủ năng lực tự mình đưa ra những lựa chọn quan trọng mà không có sự đồng hành từ người lớn. Vì thế, hướng nghiệp hiệu quả trong giai đoạn này cần là sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhà trường, gia đình và chính học sinh. Bên cạnh việc cung cấp thông tin và tạo điều kiện trải nghiệm cho học sinh, nhà trường đóng vai trò trung gian giúp phụ huynh hiểu rõ tiềm năng, năng lực và nguyện vọng của con. Việc chia sẻ kỳ vọng một cách phù hợp, lắng nghe và tháo gỡ những áp lực vô hình cũng là nền tảng quan trọng để giúp học sinh định hình lựa chọn học tập và nghề nghiệp một cách tự tin và bền vững.

Làm thế nào để triển khai hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 hiệu quả?

Ở giai đoạn này, học sinh chưa cần phải chọn nghề. Điều các em thực sự cần là một không gian để bắt đầu đặt câu hỏi về bản thân, khám phá thế giới xung quanh, và từng bước tìm ra mối liên hệ giữa hai điều đó. 

Khởi đầu từ việc hiểu chính mình

Thay vì đặt câu hỏi “Con muốn làm nghề gì?”, hãy giúp các em đi từ câu hỏi căn bản hơn: “Con là ai?”. Những hoạt động đơn giản như trắc nghiệm tính cách, viết nhật ký nghề nghiệp, trò chuyện nhóm nhỏ hoặc các buổi khai vấn nhẹ nhàng sẽ giúp học sinh hiểu hơn về cách mình suy nghĩ, cảm nhận và ra quyết định - một nền tảng quan trọng cho mọi lựa chọn trong tương lai.

Gắn kết với thế giới thật thông qua trải nghiệm

Nhiều kiến thức lý thuyết có thể khiến nghề nghiệp trở nên trừu tượng trong suy nghĩ của các em. Nhưng chỉ một buổi gặp gỡ với người trong ngành, một chuyến tham quan nơi làm việc hay trải nghiệm nhập vai một ngày làm kỹ sư, bác sĩ, nhà thiết kế,… có thể giúp học sinh có cái nhìn cụ thể, sống động hơn về nghề nghiệp ấy. Qua đó, các em không chỉ hiểu hơn về công việc, mà còn hiểu sâu hơn về bản thân.

Thay vì tìm “đáp án đúng”, hãy mở ra nhiều khả năng

Lớp 9 là độ tuổi của khám phá và thử nghiệm. Việc định hướng quá sớm có thể vô tình giới hạn tư duy và lựa chọn của các em. Hướng nghiệp ở thời điểm này nên giúp học sinh khám phá đa dạng lựa chọn, đặt ra những câu hỏi mới, và quan trọng hơn cả là cho phép các em sai như một phần tự nhiên của hành trình trưởng thành.

Người lớn không “định hướng thay”, mà hãy “đồng hành”

Phụ huynh và giáo viên giữ vai trò quan trọng, nhưng không phải với vai trò quyết định thay, mà là người đồng hành. Việc lắng nghe, đặt câu hỏi đúng lúc và tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm sẽ giá trị hơn nhiều so với việc vạch sẵn một con đường “an toàn”. Quan trọng nhất, người lớn cần giúp học sinh xây dựng tư duy độc lập và nuôi dưỡng lòng tin vào chính mình.

The Olympia Schools - Gieo mầm hướng nghiệp từ những năm đầu trung học

Trong năm học 2024 - 2025, tổng số học sinh tốt nghiệp tại Olympia nhận được hơn 300 thư trúng tuyển từ các đại học hàng đầu thế giới: Stanford, Dartmouth, Amherst, Michigan, Georgetown Melbourne, Sydney, Monash, University of Amsterdam, Berklee College of Music,...; với hơn 330 tỷ đồng học bổng. Các em ghi danh tại các quốc gia dẫn đầu về giáo dục: Mỹ, Úc, Canada, Hà Lan, Việt Nam với đa dạng ngành nghề đào tạo: Kinh Doanh, Tài Chính, Luật, Chính Sách Công, Âm Nhạc, Quản Lý Thể Thao, Y Khoa, Kiến Trúc, CNTT, Y Sinh, Triết Học, Khoa Học Não Bộ, Phân Tích Dữ Liệu… Đó là kết tinh từ một hành trình giáo dục kiên định, toàn diện và sâu sắc trong hơn 20 năm của Olympia - ngôi trường đang từng bước khẳng định mình ở vị trí TRƯỜNG SONG NGỮ HÀNG ĐẦU TẠI VIỆT NAM dành cho học sinh 4 tuổi - lớp 12.

Tại The Olympia Schools, hành trình hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 không bắt đầu bằng việc chọn một “nghề phù hợp” mà bằng việc hiểu rõ bản thân, từ sở thích, điểm mạnh, cách các em tư duy, làm việc và kết nối với thế giới.

Hướng nghiệp từ sự thấu hiểu bản thân

Olympia coi lớp 9 là “giai đoạn định hướng” khi học sinh bắt đầu tiếp cận các nội dung hướng nghiệp một cách bài bản, nhưng vẫn linh hoạt, cởi mở. Thay vì áp đặt một đích đến cụ thể, nhà trường khơi gợi hành trình khám phá bản thân:

• Khám phá sở thích, điểm mạnh và phong cách cá nhân thông qua các hoạt động nhóm, công cụ đánh giá năng lực và buổi tư vấn định kỳ.

• Tiếp xúc với thế giới nghề nghiệp một cách sinh động qua các buổi Career Talks định kỳ – nơi học sinh đối thoại trực tiếp với chuyên gia, cựu học sinh hoặc người đi làm thực tế đến từ đa dạng ngành nghề.

• Tham gia Ngày hội hướng nghiệp và các hoạt động mô phỏng để trải nghiệm thực tế, thử vai và hình dung cụ thể hơn về đặc điểm của từng nghề.

Tất cả hoạt động đều được thiết kế với triết lý: học sinh là trung tâm của hành trình định hướng. Các em được quyền tò mò, tự đặt câu hỏi và quan trọng nhất được lắng nghe và luôn có sự đồng hành từ nhà trường. 

Electives - Hệ thống môn học tự chọn gắn với định hướng nghề nghiệp

Một điểm nổi bật tại Olympia là hệ thống môn tự chọn (Electives), bắt đầu từ năm học cuối của bậc THCS. Đây là không gian học tập mở, nơi học sinh có thể “chạm” tới nhiều lĩnh vực mới lạ và thử thách bản thân với những môn học như:

• Tâm lý học: khám phá hành vi con người, cảm xúc và quá trình ra quyết định.

• Truyền thông: hiểu cách thông tin được tạo ra, lan tỏa và tác động đến cộng đồng.

• Thiết kế: làm quen với tư duy thẩm mỹ, sáng tạo hình ảnh và giải quyết vấn đề qua nghệ thuật.

• Khoa học dữ liệu: bước đầu tiếp cận phân tích số liệu, tư duy logic và công nghệ.

• Khởi nghiệp: tìm hiểu quy trình xây dựng ý tưởng, mô hình kinh doanh và tư duy đổi mới.

Không đặt nặng kiến thức hàn lâm, các môn Electives giúp học sinh hình thành tư duy ứng dụng, hiểu cách vận hành của từng lĩnh vực và đánh thức đam mê tiềm ẩn. Từ đó, các em tự tin đưa ra lựa chọn học tập phù hợp khi bước lên THPT.

Hướng nghiệp bền vững bằng sự kết nối giữa nhà trường, gia đình và chuyên gia

Olympia quan niệm rằng: hướng nghiệp lớp 9 không chỉ là câu chuyện của học sinh, mà là sự đồng hành của cả nhà trường, phụ huynh và các chuyên gia. Những buổi tư vấn nhóm, các workshop định kỳ cho phụ huynh hay các báo cáo học tập kết hợp định hướng,... đều nhằm xây dựng một mạng lưới hỗ trợ bền vững, nơi học sinh có thể phát triển trong sự thấu hiểu và khích lệ từ nhiều phía.

Bên cạnh đó, Văn phòng Tư vấn Đại học, Du học và Hướng nghiệp (UCC) của The Olympia Schools đã bắt đầu đồng hành cùng học sinh ngay từ lớp 9 - giai đoạn đầu tiên trong hành trình hướng nghiệp bài bản.

Tại đây, học sinh được tiếp cận với các buổi tư vấn mang tính khai vấn, được giới thiệu các công cụ khám phá bản thân và định hình tư duy nghề nghiệp. UCC phối hợp chặt chẽ với đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, bộ môn và phụ huynh để tạo ra hệ sinh thái hướng nghiệp nhất quán, nơi mỗi học sinh đều nhận được hỗ trợ phù hợp với năng lực và tiến trình phát triển riêng.

Hướng nghiệp lớp 9 là một hành trình dài hơi và với sự đồng hành đúng cách, các em sẽ học cách tự vẽ nên con đường ấy bằng chính nội lực, trải nghiệm và hiểu biết của mình. Đó chính là tinh thần hướng nghiệp bền vững mà Olympia luôn theo đuổi.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/