Định hướng nghề nghiệp cho con: Khơi mở hành trình tương lai

Định hướng nghề nghiệp cho con đang trở thành một phần thiết yếu trong giáo dục hiện đại. Khi thị trường lao động liên tục thay đổi và yêu cầu kỹ năng ngày càng cao, việc đồng hành cùng con trong quá trình khám phá bản thân, tìm hiểu ngành nghề và xây dựng mục tiêu nghề nghiệp là yếu tố quan trọng để chuẩn bị cho con một tương lai vững chắc.

Tầm quan trọng của việc định hướng nghề nghiệp cho con

Định hướng nghề nghiệp cho con không đơn thuần là giúp con chọn một công việc trong tương lai, mà là quá trình hỗ trợ con nhận diện bản thân, hiểu thế giới, và dần vẽ nên hành trình học tập phù hợp với năng lực và đam mê cá nhân.

Tuổi vị thành niên, đặc biệt giai đoạn từ lớp 9 đến hết THPT là thời điểm trẻ hình thành rõ nét ý thức cá nhân và mối quan hệ với xã hội. Việc định hướng nghề nghiệp lúc này đóng vai trò như một kim chỉ nam giúp con:

• Biết lắng nghe chính mình: Thay vì chạy theo những khuôn mẫu phổ biến, con dần nhận ra điều gì khiến mình hứng thú, điều gì thôi thúc con muốn học hỏi và cống hiến.

• Xác lập mục tiêu học tập rõ ràng: Khi có hình dung về ngành nghề mình muốn theo đuổi, con sẽ chủ động hơn trong việc lựa chọn môn học, rèn luyện kỹ năng và xác định lộ trình học vấn.

• Rút ngắn thời gian loay hoay sau khi tốt nghiệp: Những học sinh có định hướng nghề nghiệp rõ ràng thường dễ đưa ra lựa chọn đúng đắn hơn khi bước vào đại học, tránh rơi vào trạng thái “học cho xong” hoặc chuyển ngành giữa chừng.

• Tăng cường nội lực và sự tự tin: Khi hiểu mình, con sẽ vững vàng hơn trước những thay đổi, sẵn sàng thử thách bản thân và đón nhận những cơ hội mới.

Không phải mọi đứa trẻ đều cần biết từ sớm mình sẽ làm nghề gì. Nhưng việc được nuôi dưỡng trong một môi trường cởi mở, nơi con được lắng nghe, trải nghiệm và đặt câu hỏi, sẽ là nền tảng vững chắc để mỗi em tự mình đưa ra lựa chọn phù hợp, không chỉ với nghề mà với cả cách sống mà mình mong muốn theo đuổi. Đó chính là ý nghĩa sâu sắc nhất của việc định hướng nghề nghiệp cho con.

Vì sao phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong định hướng nghề nghiệp cho con?

Mỗi quyết định của con trên hành trình học tập và lựa chọn nghề nghiệp đều ít nhiều phản chiếu từ môi trường gia đình. Cha mẹ không chỉ là người bảo ban, chăm lo từng bước đi, mà còn là tấm gương đầu tiên giúp con hình thành nhận thức về giá trị sống, cách làm việc và thái độ với nghề nghiệp. Chính vì thế, trong quá trình định hướng nghề nghiệp cho con, vai trò của phụ huynh là không thể thay thế nhưng cũng cần được thể hiện đúng cách.

Gia đình là nền móng của nhận thức nghề nghiệp

Những câu chuyện cha mẹ kể về công việc mỗi ngày, cách nhìn nhận về giá trị lao động hay cách phản ứng trước thành công - thất bại đều âm thầm ảnh hưởng đến thái độ và lựa chọn nghề nghiệp của trẻ. Khi được lớn lên trong một môi trường tích cực, nơi nghề nghiệp không bị giới hạn bởi định kiến hay ràng buộc khuôn mẫu, con sẽ học cách tự tin khám phá bản thân và dũng cảm theo đuổi đam mê.

Phụ huynh - người mở rộng tầm nhìn và tạo cơ hội 

Không ai gần gũi với con như cha mẹ, cũng không ai có thể sớm nhận ra những tố chất, năng lực tiềm ẩn của con như cha mẹ. Khi được thấu hiểu, khuyến khích trải nghiệm, được dẫn dắt gặp gỡ người làm nghề thực tế hoặc tham gia các hoạt động khám phá, con sẽ dễ dàng hình dung bức tranh nghề nghiệp tương lai một cách cụ thể và sống động hơn.

Giữa kỳ vọng và thấu hiểu - vai trò cân bằng của cha mẹ

Kỳ vọng của cha mẹ luôn xuất phát từ mong muốn con có một tương lai ổn định và thành công. Tuy nhiên, khi kỳ vọng ấy trở thành sự áp đặt thì vô tình có thể khiến hành trình hướng nghiệp của con trở nên nặng nề và thiếu tính cá nhân. Ở lứa tuổi đang hình thành bản sắc và tư duy nghề nghiệp, học sinh cần được lắng nghe và khích lệ tự khám phá thay vì đi theo một lộ trình được vạch sẵn. Sự khác biệt thế hệ, cùng những thay đổi nhanh chóng trong thị trường nghề nghiệp, đòi hỏi cha mẹ cần giữ vai trò cân bằng: vừa là người định hướng, vừa là người đồng hành tôn trọng sự khác biệt và hỗ trợ con lựa chọn phù hợp với chính mình.

Những sai lầm phổ biến khi định hướng nghề nghiệp cho con

Không ít phụ huynh, dù xuất phát từ mong muốn tốt lại vô tình khiến hành trình lựa chọn của con trở nên áp lực, khó khăn. Nhận diện sớm những sai lệch thường gặp trong cách định hướng nghề nghiệp cho con là cách để mỗi gia đình kịp thời điều chỉnh, tạo nên một nền tảng vững chắc và đúng hướng hơn cho con.

Gán ghép ước mơ chưa thành của cha mẹ cho con

Nhiều phụ huynh từng nuối tiếc vì những cơ hội không có được trong quá khứ, và từ đó kỳ vọng con thực hiện thay mình điều còn dang dở. Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với những thế mạnh, đam mê và cách trưởng thành riêng. Việc áp đặt kỳ vọng từ người lớn có thể khiến con cảm thấy không được lắng nghe, đánh mất sự kết nối với chính ước mơ của mình.

Chọn nghề vì thu nhập hoặc danh tiếng thay vì phù hợp

Thu nhập ổn định hay vị thế xã hội là những yếu tố đáng cân nhắc, nhưng không nên là tiêu chí duy nhất khi hướng nghiệp. Khi con chọn nghề chỉ để “đảm bảo tương lai” mà không thực sự yêu thích, niềm hứng khởi trong học tập và cuộc sống cũng dễ dần vơi cạn. Điều quan trọng là giúp con nhìn thấy ý nghĩa trong công việc - điều nuôi dưỡng nội lực và sự bền bỉ lâu dài.

Không tạo điều kiện cho con được trải nghiệm thực tế

Hiểu về nghề không thể chỉ dừng lại ở lý thuyết hay qua lời kể. Nhiều học sinh hình dung nghề nghiệp qua lăng kính mơ hồ, thiếu cơ hội được trải nghiệm thực tế. Nếu không được tham gia các hoạt động khám phá, mô phỏng, gặp gỡ người làm nghề hay trải nghiệm môi trường làm việc, con sẽ khó lòng hiểu được công việc nào thực sự phù hợp với mình.

Định hướng quá sớm hoặc quá muộn mà không có quá trình hỗ trợ

Có những gia đình định hướng nghề từ khi con còn quá nhỏ, khi con chưa kịp hiểu bản thân. Cũng có gia đình chờ đến sát kỳ thi chuyển cấp hay đại học mới vội vã tìm lời giải. Trên thực tế, hướng nghiệp không phải là một quyết định tức thời, mà là quá trình dài cần được xây dựng qua từng bước nhỏ. Nếu thiếu sự chuẩn bị từ sớm thông qua những trải nghiệm phù hợp với lứa tuổi, học sinh rất dễ chọn nghề dựa trên cảm tính, ảnh hưởng từ người khác hoặc những xu hướng ngắn hạn.

Làm thế nào để đồng hành cùng con trong hành trình định hướng nghề nghiệp?

Không ai hiểu con bằng cha mẹ. Nhưng cũng chính vì vậy, đôi khi khoảng cách giữa thấu hiểu và kỳ vọng lại trở nên mong manh. Đồng hành cùng con trong hành trình định hướng nghề nghiệp không phải là hành trình của những câu trả lời có sẵn, đó là quá trình cùng nhau đặt câu hỏi, lắng nghe và từng bước khám phá.

Gợi mở thay vì áp đặt

Điểm khởi đầu của một hành trình hướng nghiệp là đối thoại, không phải để thuyết phục, mà để thấu hiểu. Những câu hỏi như “Con cảm thấy vui nhất khi làm điều gì?”, “Nếu không bị giới hạn, con muốn thử nghề gì?”, “Con thấy ai là người truyền cảm hứng cho mình?”... có thể mở ra nhiều cánh cửa nhận thức. Khi cha mẹ chủ động lắng nghe mà không phán xét, con sẽ cảm thấy an toàn để bộc lộ suy nghĩ thật và từ đó định hình rõ hơn hướng đi của mình.

Khuyến khích con khám phá bản thân

Tính cách, năng lực, giá trị sống hay niềm đam mê không thể đo bằng điểm số. Điều con cần là không gian được quan sát chính mình trong nhiều trải nghiệm khác nhau. Những hoạt động như viết nhật ký nghề nghiệp, trắc nghiệm tính cách, chia sẻ nhóm… đều giúp con tự soi chiếu và hiểu sâu hơn về bản thân - một yếu tố then chốt trong lựa chọn nghề nghiệp bền vững.

Tạo điều kiện cho con trải nghiệm thực tế

Lý thuyết chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh nghề nghiệp. Con cần được trải nghiệm thực tế để hiểu công việc cụ thể là gì, đòi hỏi kỹ năng ra sao, môi trường làm việc có phù hợp không. Cha mẹ có thể đồng hành bằng cách giới thiệu con đến các chương trình job shadowing, sự kiện hướng nghiệp hay các hoạt động mô phỏng tại trường. Chính những trải nghiệm ấy sẽ khiến hình dung của con trở nên sống động và thực tế hơn.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia và nhà trường

Không phải lúc nào phụ huynh cũng có đủ thông tin, công cụ hoặc góc nhìn khách quan để định hướng nghề nghiệp cho con cái. Đây là lúc nên tìm đến các chuyên gia tư vấn, các buổi khai vấn hướng nghiệp hoặc chương trình định hướng cá nhân hóa tại trường học. Sự đồng hành đúng chuyên môn sẽ giúp gia đình và nhà trường trở thành một “mạng lưới” vững chắc hỗ trợ con phát triển.

Khi phụ huynh sẵn sàng làm bạn với quá trình trưởng thành của con thay vì chỉ mong chờ kết quả, hành trình định hướng nghề nghiệp sẽ trở thành một trải nghiệm đáng giá cho cả gia đình. Đây cũng là nền tảng nuôi dưỡng sự tự tin, trách nhiệm và khả năng ra quyết định độc lập cho con trong cuộc sống trưởng thành sau này.

The Olympia Schools - Đồng hành cùng phụ huynh trên hành trình định hướng nghề nghiệp cho con

Tại The Olympia Schools, định hướng nghề nghiệp không phải là một hoạt động đơn lẻ, càng không phải là nhiệm vụ “riêng” của học sinh. Đó là hành trình giáo dục cần được nuôi dưỡng từ nhiều phía, trong đó phụ huynh là một phần không thể thiếu.

Olympia xem gia đình là nơi khởi nguồn cho những giá trị sống đầu tiên và là môi trường ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức nghề nghiệp của trẻ. Vì thế, nhà trường luôn nỗ lực xây dựng một hệ sinh thái hướng nghiệp có sự kết nối chặt chẽ giữa học sinh - phụ huynh - giáo viên và chuyên gia.

Nhiều thế hệ học sinh Olympia đã thành công chinh phục các trường đại học hàng đầu thế giới: Harvard, Stanford, UPenn, Columbia, Dartmouth (Hoa Kỳ), Cambridge, Oxford (Anh Quốc), Toronto, Vancouver, British Columbia (Canada), Sydney, Melbourne (Úc)...

Với hơn 53 chuyên ngành tại bậc Đại học, những lựa chọn nghề nghiệp của các Olympians cũng đa dạng và phong phú như chính cá tính, năng lực và sở thích của các bạn, như Kinh Doanh, Tài Chính, Luật, Chính Sách Công, Âm Nhạc, Quản Lý Thể Thao, Y Khoa, Kiến Trúc, CNTT, Y Sinh, Triết Học, Khoa Học Não Bộ, Phân Tích Dữ Liệu… Hơn một thập kỷ qua, Olympians đã bay tới 16 nước khác nhau ở 4 châu lục. Nhiều bạn lựa chọn các nước Canada, Mỹ, Úc, Anh, Đức, Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc,... cũng không ít bạn lựa chọn ngôi trường phù hợp ngay tại Việt Nam

UCC - Cầu nối giữa phụ huynh và hành trình hướng nghiệp của con

Văn phòng Tư vấn Đại học, Du học và Hướng nghiệp - UCC đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa phụ huynh và hành trình khám phá bản thân của học sinh. Thông qua các buổi tư vấn cá nhân hóa, workshop phụ huynh, hội thảo định hướng chuyên sâu và báo cáo năng lực phát triển từng kỳ, UCC cung cấp dữ liệu và công cụ khoa học tạo ra không gian để phụ huynh hiểu con sâu hơn, từ cách con tư duy đến những giá trị con muốn theo đuổi trong tương lai.

Văn phòng Tư vấn Đại học, Du học và Hướng nghiệp - UCC tại Olympia không chỉ đồng hành cùng học sinh, mà còn tích cực hỗ trợ phụ huynh trở thành người định hướng hiệu quả thông qua những hoạt động nổi bật:

• Tư vấn cá nhân hóa cho phụ huynh, giúp hiểu rõ năng lực, sở thích, thiên hướng của con.

• Workshop, hội thảo chuyên đề về tâm lý tuổi vị thành niên, xu hướng nghề nghiệp và phương pháp đồng hành.

• Báo cáo năng lực định kỳ, kết hợp thông tin học tập và hành vi học sinh, đưa ra gợi ý mang tính chiến lược cho cả con và cha mẹ.

Hành trình hướng nghiệp thiết kế phù hợp với từng học sinh

Olympia khuyến khích học sinh với sự đồng hành của cha mẹ phát triển nhận thức nghề nghiệp qua từng giai đoạn: từ khám phá bản thân ở THCS, mở rộng trải nghiệm ở THPT, đến quyết định hướng đi trong giai đoạn cuối cấp. Mỗi bước đi đều được thiết kế để học sinh được lựa chọn dựa trên sự hiểu mình, hiểu nghề và cả sự thấu hiểu, lắng nghe từ chính gia đình.

Học sinh không bị thúc ép chọn nghề quá sớm. Thay vào đó, quá trình định hướng được xây dựng theo từng giai đoạn phù hợp:

• THCS: khám phá bản thân, nhận diện điểm mạnh thông qua hoạt động nhóm, công cụ trắc nghiệm và hệ thống môn Electives.

• THPT: tiếp cận thực tế nghề nghiệp qua Career Talks, mô phỏng nghề, dự án liên môn và tư vấn chuyên sâu.

• Cuối cấp: xây dựng kế hoạch cá nhân hóa, lựa chọn tổ hợp học tập và chuẩn bị chiến lược ứng tuyển đại học trong, ngoài nước.

Trong suốt quá trình ấy, phụ huynh luôn được khuyến khích giữ vai trò hỗ trợ, không định hướng thay mà lắng nghe, hỏi han và cùng con lựa chọn.

Quá trình cha mẹ định hướng nghề nghiệp cho con cái không nên xuất phát bằng những lựa chọn thay thế, mà hãy bằng sự đồng hành lâu dài, lắng nghe và thấu cảm. Khi học sinh cảm nhận được sự tin tưởng và khích lệ thay vì áp lực hay kỳ vọng, các em sẽ có nhiều cơ hội hơn để lựa chọn ngành nghề phù hợp. Đó cũng là tiền đề để mỗi học sinh từng bước xây dựng tương lai gắn liền với năng lực, giá trị sống và bản sắc cá nhân của chính mình.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/