Làm thế nào để trẻ con tiểu học tập trung hơn trong học tập?

Ở lứa tuổi tiểu học, khả năng tập trung của trẻ còn non nớt và dễ bị xao nhãng. Nhiều phụ huynh băn khoăn làm thế nào để trẻ con tiểu học tập trung trong khi vẫn giữ được niềm vui học tập. Thực tế, sự tập trung không thể hình thành qua mệnh lệnh hay áp lực, mà bắt đầu từ cảm hứng, sự tôn trọng và môi trường học giúp trẻ cảm thấy an toàn, được khuyến khích và được tin tưởng.

Vì sao trẻ tiểu học thường khó tập trung?

Nhiều phụ huynh thường lo lắng khi thấy con ngồi học được vài phút là đứng dậy đi loanh quanh hoặc nhìn vào sách nhưng tâm trí lại bay bổng. Để giúp con tập trung tốt hơn, trước tiên cần hiểu rõ những nguyên nhân khiến các em gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý:

Đặc điểm phát triển tự nhiên của lứa tuổi

Điều quan trọng nhất mà phụ huynh cần nhận ra là: khó tập trung lâu là đặc điểm bình thường của trẻ tiểu học, không phải là "hư" hay "không ngoan".

Ở lứa tuổi này, não bộ và khả năng tự điều tiết của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Vùng não chịu trách nhiệm về sự tập trung, kiểm soát xung động và lập kế hoạch (vỏ não trước trán) vẫn đang trong quá trình phát triển và sẽ tiếp tục phát triển cho đến khi trẻ trưởng thành.

Chính vì vậy, trẻ tiểu học có khoảng thời gian chú ý ngắn thường chỉ kéo dài từ 10-20 phút cho một hoạt động. Các em thích sự thay đổi, dễ bị cuốn vào những yếu tố bên ngoài như tiếng động, đồ vật mới lạ hay bất cứ điều gì thú vị hơn những gì đang làm. Đây không phải là thiếu sót mà là đặc điểm phát triển tự nhiên mà cha mẹ cần thấu hiểu.

Môi trường học tập chưa phù hợp

Môi trường xung quanh có ảnh hưởng rất lớn đến khả năng tập trung của trẻ. Một không gian học quá ồn ào, lộn xộn với nhiều đồ chơi, thiết bị điện tử sẽ liên tục kích thích sự tò mò của trẻ và khiến các em khó tập trung vào bài học.

Hơn nữa, nhiều gia đình chưa xây dựng được cấu trúc học tập rõ ràng với thời gian nghỉ ngơi xen kẽ hợp lý. Khi trẻ phải ngồi học liên tục trong thời gian dài mà không có giờ giải lao, não bộ của các em sẽ nhanh chóng mệt mỏi, dẫn đến tình trạng mất tập trung, ngáp ngủ hoặc bồn chồn.

Việc thiếu một lịch trình cố định, hôm học lúc này, hôm học lúc khác cũng khiến trẻ không hình thành được thói quen và khó điều chỉnh trạng thái tinh thần để sẵn sàng tập trung.

Áp lực và kỳ vọng quá mức từ người lớn

Khi cha mẹ liên tục thúc ép "Con phải ngồi yên!", "Sao con không chú ý!", hoặc đặt kỳ vọng cao về thời gian học và kết quả, trẻ sẽ cảm thấy áp lực và dần mất đi hứng thú nội tại với việc học.

Việc học trở thành gánh nặng thay vì niềm vui, khiến trẻ càng khó tập trung hơn. Hơn nữa, khi con cảm thấy sợ sai, sợ bị mắng mỗi khi không hiểu bài hay làm sai, các em sẽ rơi vào trạng thái lo âu. Sự lo âu này làm giảm đáng kể khả năng tập trung và khiến não bộ của trẻ không thể hoạt động hiệu quả.

Khi trẻ ngồi học nhưng tâm trí lo sợ về phản ứng của cha mẹ, các em không thể dồn hết tâm lực vào việc tiếp thu kiến thức.

Thiếu rèn luyện kỹ năng tự quản lý bản thân

Nhiều trẻ tiểu học chưa được hướng dẫn cách đặt mục tiêu nhỏ, chưa biết cách chia nhỏ công việc thành từng phần dễ thực hiện. Khi nhìn thấy một đống bài tập, các em cảm thấy quá tải và không biết bắt đầu từ đâu, dẫn đến trì hoãn hoặc làm qua loa.

Thêm vào đó, trẻ chưa hình thành được thói quen hoàn thành nhiệm vụ từ đầu đến cuối. Các em dễ dàng bỏ dở giữa chừng khi gặp khó khăn hoặc khi có điều gì đó hấp dẫn hơn xuất hiện. Việc thiếu kỹ năng tự quản lý này không chỉ ảnh hưởng đến học tập mà còn tác động đến nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống của trẻ.

Những ảnh hưởng khi trẻ chưa phát triển tốt khả năng tập trung

Khả năng tập trung không chỉ quan trọng trong học tập mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh phát triển của trẻ. Khi các em chưa được rèn luyện kỹ năng này, có thể xuất hiện một số tác động cần được phụ huynh lưu ý:

Học tập chưa phát huy hết tiềm năng

Khi trẻ khó tập trung, việc tiếp thu kiến thức trở nên kém hiệu quả và tốn nhiều thời gian hơn. Các em có thể phải đọc đi đọc lại nhiều lần mới nhớ được nội dung, hoặc làm bài tập mất gấp đôi thời gian so với bạn bè cùng lứa.

Điều này không có nghĩa là con kém thông minh, mà đơn giản là các em chưa biết cách duy trì sự chú ý. Khi thấy mình chậm hơn người khác, trẻ dễ cảm thấy chán nản, mất động lực và có thể bắt đầu nghĩ rằng mình không giỏi. Thực tế, với sự hỗ trợ đúng cách, các em hoàn toàn có thể tiến bộ tốt.

Hạn chế trong các hoạt động ngoài học tập

Khả năng tập trung không chỉ cần thiết cho việc học mà còn quan trọng trong thể thao, nghệ thuật, và nhiều hoạt động khác. Khi chơi thể thao, trẻ cần tập trung để lắng nghe hướng dẫn của huấn luyện viên, theo dõi đồng đội và thực hiện động tác đúng kỹ thuật. Khi học nhạc hay hội họa, các em cần kiên nhẫn luyện tập từng bước một.

Nếu trẻ dễ bị phân tâm, thiếu kiên trì, các em sẽ khó phát triển kỹ năng trong những lĩnh vực này. Kết quả là trẻ có thể bỏ dở nhiều hoạt động, không khám phá hết tiềm năng của bản thân và cơ hội tìm ra đam mê thực sự.

Dễ bị hiểu lầm và đánh giá không đúng

Một hậu quả đáng tiếc là trẻ khó tập trung thường bị đánh giá sai về năng lực hoặc tính cách. Người lớn có thể cho rằng con "lười biếng", "không chịu cố gắng", "hư", hoặc "không quan tâm" trong khi thực tế các em chỉ đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát sự chú ý.

Những nhận xét tiêu cực này không chỉ không giúp được gì mà còn khiến trẻ cảm thấy bị hiểu lầm, tổn thương và xa lánh. Thay vì nhận được sự hỗ trợ, các em lại bị phê bình, khiến vấn đề càng trở nên tồi tệ hơn.

Tác động đến sự tự tin và phát triển cảm xúc

Khi liên tục gặp khó khăn trong việc hoàn thành nhiệm vụ, bị nhắc nhở hoặc so sánh với bạn bè, trẻ dần hình thành quan niệm tiêu cực về bản thân. Các em có thể nghĩ: "Mình không giỏi như bạn khác", "Mình làm gì cũng không được", hay "Mình kém cỏi".

Sự thiếu tự tin này không chỉ ảnh hưởng đến học tập mà còn tác động sâu sắc đến phát triển cảm xúc và xã hội lâu dài của trẻ. Các em có thể trở nên rụt rè, sợ thử thách mới, hoặc tránh né những tình huống đòi hỏi nỗ lực. Nếu không được can thiệp kịp thời, những cảm xúc tiêu cực này có thể theo trẻ đến tận tuổi trưởng thành.

Làm thế nào để giúp trẻ tiểu học tập trung hơn?

Tạo môi trường học tập thân thiện và tối giản

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là xây dựng một không gian học tập lý tưởng cho con. Hãy chọn một góc yên tĩnh trong nhà, tránh xa TV, khu vực sinh hoạt chung hay những nơi có nhiều tiếng ồn.

Nguyên tắc tối giản rất quan trọng, chỉ để trên bàn những đồ dùng học tập cần thiết, cất đi đồ chơi, thiết bị điện tử hay bất cứ thứ gì có thể gây phân tâm. Đảm bảo không gian có ánh sáng tự nhiên đầy đủ hoặc đèn bàn sáng vừa phải, không quá chói hay quá tối.

Một môi trường học tập gọn gàng, sáng sủa và yên tĩnh chính là bước khởi đầu vững chắc cho câu hỏi “làm thế nào để trẻ con tiểu học tập trung hơn khi học?”, bởi khi tâm trí không bị xao động, trí não mới có thể toàn tâm cho việc học tập và khám phá.

Chia nhỏ nhiệm vụ và đặt mục tiêu ngắn hạn

Mỗi lần học, chỉ nên để con tập trung vào một nội dung hoặc một môn học. Khi trẻ hoàn thành xong một nhiệm vụ nhỏ, hãy cho con nghỉ ngơi 5-10 phút để uống nước, vận động nhẹ hoặc làm điều gì đó thư giãn trước khi tiếp tục.

Cách tiếp cận này giúp trẻ không cảm thấy quá tải, thấy được tiến độ rõ ràng và có động lực để hoàn thành từng bước một.

Rèn thói quen tự học từng bước

Khả năng tập trung gắn liền với kỹ năng tự quản lý. Phụ huynh nên dạy con tự chuẩn bị cho việc học thay vì làm thay mọi thứ:

• Hướng dẫn con tự sắp xếp sách vở, chuẩn bị bút, vở cần thiết trước giờ học

• Dạy con ghi chú bài học, đánh dấu những phần quan trọng

• Khuyến khích con tự kiểm tra xem đã hoàn thành bài tập nào, còn bài nào chưa

Xây dựng lịch học cố định cũng rất quan trọng. Ví dụ: hàng ngày sau khi ăn tối 30 phút là giờ học, với thời gian học xen kẽ nghỉ ngơi hợp lý (học 15-20 phút, nghỉ 5 phút). Khi trẻ quen với thói quen này, não bộ sẽ tự động "chuyển trạng thái" vào giờ học và dễ tập trung hơn.

Ứng dụng các phương pháp học linh hoạt, sáng tạo

Việc học không nhất thiết phải nghiêm túc và khô khan. Hãy học qua trò chơi, trải nghiệm hoặc thực hành trực quan để tăng hứng thú cho trẻ.

Ví dụ:

• Học toán qua việc đếm đồ vật thật, xếp hình khối

• Học chữ qua trò chơi ghép từ, tìm chữ cái trong sách báo

• Học khoa học qua các thí nghiệm đơn giản tại nhà

• Học ngoại ngữ qua bài hát, video hoặc trò chơi tương tác

Giúp trẻ học bằng nhiều giác quan như nhìn, nghe, chạm, làm,... sẽ kích thích não bộ hoạt động tích cực hơn, giúp trẻ duy trì sự tập trung lâu hơn và ghi nhớ kiến thức tốt hơn.

Rèn kỹ năng quản lý cảm xúc và thời gian

Dạy con những kỹ thuật đơn giản để tự điều chỉnh trạng thái tinh thần khi cảm thấy mệt mỏi hay căng thẳng:

• Hướng dẫn con hít thở sâu: hít vào đếm đến 5, thở ra đếm đến 5, giúp con bình tĩnh và tập trung lại

• Kỹ thuật thư giãn cơ bắp: dạy con duỗi người, vươn vai, xoay cổ để giảm căng cứng

• Uống nước và ăn nhẹ lành mạnh: giúp não bộ có đủ năng lượng hoạt động

Sử dụng các công cụ trực quan như đồng hồ học tập hoặc áp dụng phương pháp Pomodoro cho trẻ em: học 15-20 phút, nghỉ 5 phút, rồi lại tiếp tục. Trẻ nhìn thấy thời gian trôi qua một cách cụ thể, giúp các em kiểm soát tốt hơn và biết mình cần tập trung trong bao lâu.

Cha mẹ làm gương và đồng hành cùng con

Trẻ học rất nhiều từ việc quan sát hành vi của cha mẹ. Nếu muốn con tập trung học, cha mẹ cũng cần thể hiện sự tập trung và tôn trọng thời gian học của con.

Tránh vừa ngồi bên con vừa xem điện thoại hay làm việc khác. Thay vào đó, hãy ngồi cùng con đọc sách, làm việc riêng của mình hoặc quan sát con học một cách chăm chú. Điều này gửi thông điệp rằng: "Đây là thời gian quan trọng và mình cùng tập trung với nhau".

Quan trọng nhất, hãy khen ngợi nỗ lực của con thay vì chỉ kết quả. Nói với con: "Mẹ/bố thấy con đã ngồi yên và tập trung làm bài 15 phút liên tục, con tiến bộ lắm đấy!" thay vì chỉ khen khi con làm đúng hết bài. Cách khen ngợi này giúp con nhận ra rằng việc cố gắng tập trung là điều đáng tự hào, từ đó duy trì động lực nội tại để tiếp tục rèn luyện.

Phát triển sự tập trung là một hành trình lâu dài, mỗi trẻ sẽ tiến bộ theo nhịp riêng. Khi cha mẹ kiên nhẫn, nhất quán và đồng hành cùng con, câu hỏi “làm thế nào để trẻ con tiểu học tập trung hơn trong học tập” sẽ dần có lời giải bằng chính sự trưởng thành, tự giác và niềm vui học tập mà con thể hiện mỗi ngày.

The Olympia Schools – Rèn luyện khả năng tập trung từ sự hứng thú học tập

Olympia hiểu rằng khả năng tập trung không thể được xây dựng qua sự ép buộc hay kỷ luật cứng nhắc. Thay vào đó, sự tập trung bền vững đến từ niềm đam mê học tập và môi trường giáo dục phù hợp.

Môi trường học tập đa trải nghiệm và an toàn cảm xúc

Olympia tạo dựng một môi trường học tập đa trải nghiệm nơi học sinh không chỉ ngồi nghe giảng mà được tham gia vào nhiều hoạt động đa dạng: thí nghiệm khoa học, dự án nhóm, trò chơi giáo dục, nghệ thuật và các hoạt động thực tế gắn với cuộc sống.

Khi học tập trở nên sinh động và thú vị, trẻ tự nhiên muốn tập trung vì các em đang làm những điều mình yêu thích. Hơn nữa, môi trường an toàn về cảm xúc – nơi trẻ không sợ bị chê cười khi sai, được khuyến khích đặt câu hỏi và thử nghiệm giúp các em thoải mái tập trung vào việc học thay vì lo lắng về đánh giá của người khác.

Phương pháp học chủ động 

Đội ngũ giáo viên tại The Olympia Schools được đào tạo chuyên sâu về phương pháp học chủ động, giúp học sinh không chỉ tiếp nhận kiến thức một cách chủ động mà còn tích cực tham gia vào quá trình học tập.

Thay vì chỉ nghe giảng và ghi chép, học sinh được:

• Khám phá: Tự tìm kiếm thông tin, quan sát và rút ra kết luận

• Thảo luận: Chia sẻ ý kiến, tranh luận và học hỏi từ bạn bè

• Thực hành: Áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế, làm dự án, thí nghiệm

Khi học tập gắn liền với hành động và tương tác, não bộ của trẻ được kích hoạt mạnh mẽ hơn, giúp các em duy trì sự chú ý tự nhiên và hiệu quả. 

Hướng dẫn quản lý thời gian và đặt mục tiêu cá nhân

Olympia trang bị cho học sinh những kỹ năng quản lý bản thân – nền tảng quan trọng cho khả năng tập trung lâu dài.

Mỗi học sinh được hướng dẫn:

• Quản lý thời gian: Lập kế hoạch học tập, ưu tiên nhiệm vụ, sử dụng thời gian hiệu quả

• Đặt mục tiêu cá nhân: Xác định những gì mình muốn đạt được trong tuần, trong tháng, và lên kế hoạch cụ thể

• Tự theo dõi tiến độ: Học sinh tự đánh giá sự tiến bộ của mình và điều chỉnh phương pháp khi cần

Qua đó, các em dần hình thành tính kỷ luật tự giác và khả năng tập trung tự nhiên, không phải vì bị bắt buộc mà vì hiểu rõ mục tiêu của mình và muốn đạt được nó. Đây là nền tảng vững chắc giúp các em thành công không chỉ trong học tập mà còn trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Khi trẻ tìm thấy niềm vui trong việc học, sự tập trung sẽ đến như một phản xạ tự nhiên mà không cần ép buộc. Triết lý giáo dục của nhà trường không cố gắng “bắt” trẻ phải tập trung bằng những quy tắc cứng nhắc hay hình phạt, mà tạo ra một môi trường nơi việc học trở nên hấp dẫn đến mức trẻ tự nhiên muốn dõi theo và khám phá. Khi con được học những gì mình yêu thích, được khám phá theo cách riêng, được công nhận nỗ lực và được hỗ trợ khi gặp khó khăn, các em sẽ phát triển khả năng tập trung một cách tự nhiên và bền vững. Câu trả lời cho việc làm thế nào để trẻ con tiểu học tập trung nằm chính ở đó – trong niềm vui học tập, trong sự thấu hiểu và trong môi trường giáo dục biết tôn trọng nhịp phát triển của từng đứa trẻ.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/