Nghệ thuật làm bạn cùng con – Hành trình đồng hành và thấu hiểu

Với cha mẹ, “làm bạn cùng con” không chỉ là một cách dạy con, mà là cách nuôi dưỡng sự tin cậy và kết nối trong tình yêu thương. Khi cha mẹ chọn bước chậm lại để lắng nghe con, hành trình trưởng thành của con cũng trở nên nhẹ nhàng, trọn vẹn và nhiều sẻ chia hơn.

"Làm bạn cùng con" nghĩa là gì?

Nghệ thuật làm bạn cùng con là sự cân bằng khéo léo giữa tình yêu thương, sự tôn trọng và định hướng đúng đắn, giúp con cảm thấy được tin tưởng, được lắng nghe và luôn có chỗ dựa tinh thần vững chắc.

Nhiều phụ huynh nhầm tưởng rằng "làm bạn với con" có nghĩa là xóa bỏ hoàn toàn khoảng cách thế hệ, để con làm bất cứ điều gì con muốn mà không có ranh giới hay nguyên tắc. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm.

"Làm bạn cùng con" không có nghĩa là cha mẹ buông lỏng trách nhiệm định hướng, không đặt ra quy tắc hay để con tự do tuyệt đối. Thay vào đó, đây là cách cha mẹ xây dựng niềm tin và sự gắn kết sâu sắc, để con sẵn sàng chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc của mình và cởi mở tiếp nhận lời khuyên từ cha mẹ một cách chân thành.

Khi cha mẹ trở thành "người bạn" đúng nghĩa, các em sẽ không cảm thấy bị áp đặt, sợ hãi hay xa cách. Thay vào đó, con sẽ:

• Học được cách lắng nghe: Khi được cha mẹ lắng nghe chân thành, con cũng học cách lắng nghe người khác với sự tôn trọng và thấu hiểu.

• Phát triển khả năng thấu cảm: Mối quan hệ bình đẳng, cởi mở giúp con nhận ra rằng mọi người đều có cảm xúc, suy nghĩ riêng và cần được tôn trọng.

• Tự tin thể hiện bản thân: Khi biết rằng mình được chấp nhận và yêu thương vô điều kiện, con sẽ dũng cảm bày tỏ ý kiến, chia sẻ khó khăn và không ngại thử những điều mới mẻ.

"Làm bạn cùng con" chính là cách cha mẹ đồng hành, thấu hiểu và dẫn dắt con trên hành trình trưởng thành, trong đó tình yêu thương luôn đi đôi với sự tôn trọng và trách nhiệm. Đây là nền tảng để xây dựng một mối quan hệ gia đình bền vững, hạnh phúc và đầy ý nghĩa.

Vì sao cha mẹ nên làm bạn cùng con?

Trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhiều thay đổi nhanh chóng, việc xây dựng mối quan hệ bạn bè giữa cha mẹ và con cái không chỉ là xu hướng mà còn là nhu cầu thiết yếu để nuôi dạy con toàn diện. Dưới đây là những lý do quan trọng giải thích tại sao cha mẹ nên "làm bạn cùng con":

Thu hẹp khoảng cách thế hệ

Mỗi thế hệ lớn lên trong một bối cảnh văn hóa, công nghệ và giá trị khác nhau. Khoảng cách này đặc biệt trở nên rõ ràng khi con bước vào tuổi dậy thì – giai đoạn các em trải qua nhiều thay đổi về tâm sinh lý, bắt đầu tìm kiếm sự độc lập và hình thành bản sắc riêng.

Khi cha mẹ "làm bạn" với con, các em sẽ cảm thấy thoải mái chia sẻ những suy nghĩ, băn khoăn mà không sợ bị la mắng hay phán xét. Điều này giúp cha mẹ hiểu rõ hơn thế giới nội tâm của con, từ đó đưa ra những lời khuyên phù hợp và kịp thời.

Phát triển cảm xúc lành mạnh cho trẻ

Trẻ em và thanh thiếu niên cần một không gian an toàn để bày tỏ cảm xúc của mình. Khi cha mẹ trở thành người bạn đồng hành, con sẽ không cảm thấy cô đơn, bị bỏ rơi hay lo sợ bị phê phán khi mắc lỗi.

Mối quan hệ bạn bè giúp con học cách nhận diện, đặt tên và điều hòa cảm xúc một cách lành mạnh. Thay vì giấu giếm hay dồn nén, con biết rằng mình luôn có cha mẹ bên cạnh để lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc phòng ngừa các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu hay căng thẳng ở lứa tuổi học đường.

Tăng cường khả năng giao tiếp và hợp tác trong gia đình

Khi mối quan hệ cha mẹ – con cái được xây dựng trên nền tảng tôn trọng và bình đẳng, khả năng giao tiếp trong gia đình sẽ được cải thiện đáng kể. Con không còn ngại ngần hay trốn tránh khi có vấn đề, mà sẽ chủ động tìm đến cha mẹ để cùng thảo luận và tìm giải pháp.

Sự hợp tác này không chỉ giúp giải quyết xung đột hiệu quả mà còn tạo ra một môi trường gia đình ấm áp, nơi mỗi thành viên đều cảm thấy được trân trọng và có tiếng nói của mình.

Những rào cản khiến cha mẹ khó "làm bạn" cùng con

Mặc dù "làm bạn cùng con" mang lại nhiều lợi ích, nhưng không phải cha mẹ nào cũng dễ dàng thực hiện được. Có nhiều rào cản khách quan và chủ quan khiến mối quan hệ này gặp khó khăn:

Khoảng cách thế hệ ngày càng rõ rệt

Cha mẹ và con lớn lên trong hai thời đại khác nhau, với những giá trị, quan điểm sống và cách tiếp cận công nghệ hoàn toàn khác biệt. Trong khi thế hệ cha mẹ trưởng thành trong môi trường ít công nghệ, con cái ngày nay sống trong thế giới số với mạng xã hội, game online và những xu hướng văn hóa mới.

Thêm vào đó, áp lực xã hội về thành tích học tập, sự so sánh từ người thân và kỳ vọng cao từ gia đình khiến cha mẹ và con đứng ở hai phía khác nhau của những cuộc tranh luận về "cái đúng" và "cái nên làm".

Thói quen dạy con theo lối truyền thống

Nhiều cha mẹ vẫn giữ thói quen dạy con bằng mệnh lệnh, áp đặt hoặc thậm chí là đòn roi. Cách tiếp cận này vô tình tạo ra bức tường ngăn cách, khiến con cảm thấy e dè, sợ hãi và không dám nói thật về những suy nghĩ, cảm xúc của mình.

Khi con không được khuyến khích bày tỏ ý kiến hoặc luôn bị phản bác, các em sẽ dần học cách im lặng và giữ khoảng cách với cha mẹ.

Thiếu thời gian chất lượng bên con

Cuộc sống hiện đại bận rộn khiến nhiều phụ huynh quá tập trung vào công việc, áp lực kinh tế và thiếu thời gian thực sự lắng nghe con. Thay vì hỏi han về cảm xúc, suy nghĩ của con, nhiều cha mẹ chỉ quan tâm đến điểm số, kết quả học tập hay những thành tích có thể "khoe" được.

Khi mọi cuộc trò chuyện đều xoay quanh bài tập, điểm kiểm tra và thứ hạng trong lớp, con sẽ cảm thấy mình chỉ được yêu thương khi đạt thành tích tốt, chứ không phải vì bản thân mình.

Tâm lý sợ "mất quyền uy"

Một số cha mẹ lo ngại rằng nếu quá thân thiết, gần gũi với con thì sẽ mất đi quyền uy trong gia đình. Cho rằng khoảng cách và sự nghiêm khắc là cần thiết để con "nghe lời" và "kính trọng".

Tuy nhiên, quyền uy thực sự không đến từ sự xa cách hay nỗi sợ hãi, mà đến từ sự tôn trọng, tin tưởng và ngưỡng mộ mà con dành cho cha mẹ.

Khi cha mẹ hiểu rõ những điều đang cản trở mối quan hệ với con, cha mẹ có thể điều chỉnh cách giao tiếp, dành nhiều thời gian chất lượng hơn và dần xây dựng lại niềm tin. Đây là hành trình không dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được khi cha mẹ sẵn sàng lắng nghe, học hỏi và thay đổi vì con.

Cách làm bạn cùng con ở từng giai đoạn phát triển

Mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đòi hỏi cách tiếp cận khác nhau từ phụ huynh. Dưới đây là những phương pháp cụ thể giúp cha mẹ làm bạn với con một cách phù hợp và hiệu quả:

Giai đoạn mầm non: Chơi và lắng nghe

Đây là giai đoạn các em bắt đầu khám phá thế giới xung quanh và học cách giao tiếp. Cha mẹ có thể:

Chơi cùng con và lắng nghe mọi câu chuyện: Dù là chuyện về con kiến bò trên sân trường hay chiếc lá rơi trong vườn, mỗi câu chuyện của con đều quan trọng. Khi cha mẹ dành thời gian chơi đùa và lắng nghe nghiêm túc, con sẽ cảm thấy mình được trân trọng.

Gọi tên cảm xúc và dạy con nhận biết: Thay vì nói "Con đừng khóc", hãy thử "Con đang buồn phải không? Mẹ hiểu con cảm thấy thế nào". Việc giúp con đặt tên cho cảm xúc của mình là nền tảng quan trọng cho sự phát triển trí tuệ cảm xúc sau này.

Giai đoạn tiểu học: Cùng học, cùng khám phá

Các em bắt đầu phát triển sở thích riêng và tò mò về nhiều thứ xung quanh. Đây là thời điểm vàng để cha mẹ xây dựng mối quan hệ bạn bè:

Quan tâm đến những điều con thích: Nếu con thích khủng long, hãy cùng con xem phim về khủng long. Nếu con yêu bóng đá, hãy cùng con xem trận đấu hay chơi bóng cuối tuần. Sự quan tâm chân thành đến thế giới của con sẽ tạo nên sợi dây kết nối đặc biệt.

Đừng vội phán xét khi con sai: Thay vì la mắng ngay "Sao con làm vậy?", hãy kiên nhẫn hỏi "Vì sao con nghĩ như vậy?" hoặc "Con cảm thấy thế nào khi làm điều đó?". Cách tiếp cận này giúp con học cách tự nhìn nhận hành động của mình và phát triển tư duy phản biện.

Giai đoạn THCS – THPT: Đối thoại và tôn trọng

Tuổi dậy thì là giai đoạn thử thách nhất trong mối quan hệ cha mẹ – con cái. Các em cần không gian riêng nhưng cũng cần sự đồng hành:

Đối thoại thay vì chỉ đạo: Thay vì nói "Con phải làm thế này", hãy thử "Bố/mẹ nghĩ sao nếu con thử cách này? Con nghĩ sao?". Sự khác biệt nhỏ trong cách diễn đạt có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong cách con tiếp nhận.

Chia sẻ trải nghiệm tuổi trẻ của chính mình: Kể cho con nghe về những lần cha mẹ cũng từng sai lầm, từng hoang mang hay từng đối mặt với áp lực tương tự. Điều này giúp con thấy rằng cha mẹ không phải người hoàn hảo, mà là người đã từng trải và hiểu con.

Tôn trọng lựa chọn nhưng cùng phân tích hệ quả: Thay vì cấm đoán tuyệt đối, hãy cùng con phân tích những gì có thể xảy ra với từng quyết định. Ví dụ: "Nếu con chọn đi chơi tối nay thì ngày mai con có thể mệt. Còn nếu con ở nhà ôn bài thì sẽ tự tin hơn trong bài kiểm tra. Con muốn chọn cách nào?". Cách tiếp cận này giúp con học cách tự chịu trách nhiệm với quyết định của mình.

Làm bạn cùng con không có công thức chung cho mọi lứa tuổi. Điều quan trọng là cha mẹ cần linh hoạt điều chỉnh cách giao tiếp, luôn duy trì sự tôn trọng và thấu hiểu, để mối quan hệ này phát triển tự nhiên và bền vững qua từng giai đoạn trưởng thành của con.

Những nguyên tắc giúp cha mẹ thực sự trở thành người bạn của con

Để làm bạn cùng con, cha mẹ cần tuân thủ một số nguyên tắc cốt lõi. Đây là những định hướng giúp xây dựng mối quan hệ bền vững, lành mạnh và đầy ý nghĩa:

Lắng nghe chủ động – Nghệ thuật của sự quan tâm

Lắng nghe không chỉ là im lặng khi con nói. Lắng nghe chủ động có nghĩa là:

• Không ngắt lời con: Cho con được nói hết suy nghĩ của mình, dù có thể mất nhiều thời gian.

• Không vội phán xét: Tạm gác lại những đánh giá cá nhân để thực sự hiểu quan điểm của con.

• Đặt câu hỏi mở: Thay vì hỏi "Con có vui không?" (câu trả lời có/không), hãy hỏi "Hôm nay ở trường con cảm thấy thế nào?" để khuyến khích con chia sẻ sâu hơn.

Khi con cảm nhận được sự lắng nghe chân thành, các em sẽ dần mở lòng và tin tưởng chia sẻ nhiều hơn.

Thấu hiểu thay vì kiểm soát – Nhìn xa hơn bề nổi

Mỗi hành vi của con đều có nguyên nhân sâu xa đằng sau. Thay vì chỉ tập trung vào hành động bề nổi ("Sao con làm vậy?"), cha mẹ nên tìm hiểu cảm xúc và động lực thực sự của con.

Ví dụ: Con bỗng dưng cáu gắt, không phải vì con hư, mà có thể vì con đang căng thẳng với bài kiểm tra, hoặc bị bạn bè xa lánh ở trường. Khi cha mẹ thấu hiểu nguồn gốc cảm xúc, họ có thể hỗ trợ con đúng cách thay vì chỉ trích hay trừng phạt.

Cùng chia sẻ và học hỏi – Cha mẹ cũng là có thể mắc sai lầm

Một trong những cách mạnh mẽ nhất để xây dựng mối quan hệ bạn bè là cho con thấy cha mẹ cũng có thể sai, cũng đang học cách làm tốt hơn mỗi ngày.

Đừng ngại nói với con: "Bố/mẹ xin lỗi, lần trước bố/mẹ đã nói nặng với con" hay "Bố/mẹ cũng đang học cách kiên nhẫn hơn". Những lời thừa nhận chân thật này không làm mất uy tín của cha mẹ, mà ngược lại, giúp con thấy được sự chân thành và khiêm tốn – những phẩm chất đáng quý trong mọi mối quan hệ.

Giữ giới hạn yêu thương – Tự do trong khuôn khổ

"Làm bạn với con" không có nghĩa là để con làm bất cứ điều gì con muốn. Cha mẹ vẫn cần giữ giới hạn yêu thương: tôn trọng con nhưng vẫn định hướng để con không lạc hướng.

Giới hạn rõ ràng giúp con cảm thấy an toàn, biết được ranh giới nào không nên vượt qua và hiểu rằng những quy tắc được đặt ra là vì lợi ích của con. Ví dụ: Cho con tự do chọn sở thích, nhưng vẫn đảm bảo con hoàn thành trách nhiệm học tập. Cho con quyết định về trang phục, nhưng vẫn hướng dẫn con về sự phù hợp theo hoàn cảnh.

The Olympia Schools – Đồng hành cùng phụ huynh trên hành trình làm bạn với con

Olympia tin rằng giáo dục toàn diện không chỉ diễn ra trong lớp học, mà còn bắt nguồn từ chính gia đình – nơi đầu tiên và quan trọng nhất hình thành nhân cách của mỗi em học sinh. Chính vì vậy, mối quan hệ giữa nhà trường – học sinh – phụ huynh tại The Olympia Schools luôn được xây dựng dựa trên tinh thần đồng hành và thấu hiểu.

Chương trình hỗ trợ phụ huynh đa dạng và chuyên sâu

The Olympia Schools không chỉ giáo dục học sinh mà còn đồng hành cùng phụ huynh trong hành trình nuôi dạy con. Nhà trường triển khai nhiều hoạt động thiết thực:

Tư vấn tâm lý học đường: Đội ngũ chuyên gia tâm lý giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng hỗ trợ các gia đình trong việc giải quyết những vấn đề về cảm xúc, hành vi và mối quan hệ cha mẹ – con cái. Mỗi gia đình đều nhận được sự quan tâm cá nhân hóa, phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu riêng.

Hội thảo và workshop dành cho cha mẹ: Các buổi chia sẻ về kỹ năng làm cha mẹ, cách giao tiếp với con ở từng lứa tuổi, và phương pháp xây dựng mối quan hệ bạn bè lành mạnh được tổ chức thường xuyên. Đây là không gian để phụ huynh học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và cùng nhau phát triển.

Chương trình SEL (Social Emotional Learning): Giáo dục cảm xúc – xã hội được tích hợp xuyên suốt trong chương trình học, giúp học sinh phát triển kỹ năng nhận biết và điều hòa cảm xúc, đồng thời hỗ trợ phụ huynh hiểu rõ hơn về thế giới nội tâm của con.

Môi trường học đường khuyến khích sự cởi mở

Tại Olympia, học sinh được khuyến khích bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc một cách tự do, tự tin trong không gian an toàn và không phán xét. Từ các buổi sinh hoạt lớp, câu lạc bộ, đến các buổi trò chuyện cùng cô giáo chủ nhiệm hay chuyên gia tâm lý, các em luôn được lắng nghe và thấu hiểu.

Nhờ đó, mối quan hệ tin cậy và nhân văn giữa gia đình – nhà trường – con trẻ được xây dựng một cách tự nhiên và bền vững. Khi con cảm thấy an toàn ở cả hai môi trường: nhà và trường, các em sẽ phát triển toàn diện hơn về cả tâm lý lẫn học thuật.

Triết lý giáo dục đồng hành

Olympia hiểu rằng làm cha mẹ cũng là một hành trình học tập không ngừng. Không ai biết luôn cách làm cha mẹ hoàn hảo, điều quan trọng nhất vẫn chính là sự sẵn sàng lắng nghe, thay đổi và cùng con trưởng thành mỗi ngày.

“Làm bạn cùng con” là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu cảm và niềm tin.  The Olympia Schools tự hào là người bạn đồng hành tin cậy của mọi gia đình, nơi phụ huynh không chỉ gửi gắm con em mình để học tập, mà còn tìm thấy sự hỗ trợ, chia sẻ và cùng nhau xây dựng một thế hệ trẻ tự tin, nhân văn và có trách nhiệm với bản thân cũng như cộng đồng.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/