Phương pháp học tập giảm áp lực trong thi cử: Học hiệu quả để thi không còn là nỗi sợ

Kỳ thi luôn là giai đoạn nhiều học sinh cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi và áp lực từ cả bên ngoài lẫn nội tại. Tuy nhiên, nếu biết lựa chọn phương pháp học tập phù hợp, học sinh hoàn toàn có thể biến việc ôn thi thành một quá trình chủ động, khoa học và bền vững hơn. Không phải học càng nhiều càng tốt, mà học đúng cách, học hiểu, học đều mới là chìa khóa giúp giảm tải tâm lý và tăng hiệu quả thi cử. Bài viết này sẽ giới thiệu những phương pháp học tập giảm áp lực trong thi cử đã được kiểm chứng, dễ áp dụng và mang lại kết quả tích cực cho học sinh THPT.

Vì sao học sinh cảm thấy áp lực trước kỳ thi?

Áp lực điểm số và kỳ vọng từ nhiều phía

Kỳ thi thường được nhìn nhận như “thước đo” đánh giá năng lực. Điều này vô hình chung tạo ra áp lực không chỉ từ bản thân học sinh, mà còn từ kỳ vọng của gia đình và nhà trường. Khi điểm số trở thành mục tiêu “tối thượng” của việc học, học sinh dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, lo lắng và sợ sai.

Không có chiến lược ôn tập rõ ràng

Nhiều học sinh ôn thi theo cảm tính, học dồn hoặc học lan man mà không có kế hoạch cụ thể. Thiếu sự định hướng khiến các em cảm thấy “ngập trong kiến thức”, càng học càng mất phương hướng, dẫn tới căng thẳng và giảm hiệu quả tiếp thu.

Tâm lý so sánh và áp lực thành tích

Việc nhìn vào thành tích của bạn bè trên lớp, trên mạng xã hội hay trong các nhóm học tập dễ khiến học sinh cảm thấy bị tụt lại phía sau. Sự so sánh liên tục không chỉ tạo áp lực mà còn làm suy giảm động lực nội tại và lòng tin vào bản thân.

Chưa tìm được cách học phù hợp với bản thân

Không phải học sinh nào cũng học tốt bằng cách ghi nhớ hoặc luyện đề. Khi áp dụng phương pháp học không phù hợp, học sinh dễ cảm thấy học mãi không vào, dẫn đến mất tự tin và hoang mang trước kỳ thi.

Thói quen “nước đến chân mới nhảy”

Việc trì hoãn học tập đến sát kỳ thi khiến áp lực của học sinh tăng đột ngột. Thói quen học dồn, học lệch hoặc học vẹt để vượt qua kỳ thi càng làm giảm hiệu quả, tăng căng thẳng và dễ dẫn đến mất cân bằng tinh thần của các em

Nguyên tắc cốt lõi để giảm áp lực thi cử 

Chủ động - không bị động

Việc chủ động học tập giúp học sinh nắm quyền kiểm soát tiến độ và phương pháp học của mình. Khi học sinh tự lên kế hoạch học tập thay vì đợi người lớn nhắc nhở hay “nước đến chân mới nhảy”, áp lực thi cử sẽ giảm đi đáng kể vì mọi việc đều đã được chuẩn bị từ sớm, có lộ trình rõ ràng.

Hiểu - thay vì học thuộc

Một trong những nguyên nhân khiến áp lực gia tăng là do học sinh cố ghi nhớ máy móc mà không thực sự hiểu bài. Việc chuyển từ học thuộc lòng sang học để hiểu giúp học sinh ghi nhớ sâu và ứng dụng tốt hơn. Các phương pháp như sơ đồ tư duy, viết lại nội dung bằng lời của chính mình, hoặc tự giảng bài cho người khác sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc củng cố kiến thức.

Gắn với trải nghiệm và thực hành

Học đi đôi với hành giúp kiến thức bớt khô khan và dễ ghi nhớ hơn. Việc gắn lý thuyết với ví dụ thực tế, làm bài tập ứng dụng, hoặc thảo luận nhóm không chỉ tăng sự hứng thú mà còn giúp học sinh hiểu sâu và nhớ lâu hơn, giảm áp lực phải “học vẹt” khi kỳ thi đến gần.

Ôn tập thông minh - tránh nhồi nhét

Ôn tập hiệu quả không phải là học càng nhiều càng tốt, mà là học đúng cách. Phương pháp “học lặp lại ngắt quãng” (spaced repetition) giúp não bộ ghi nhớ lâu hơn so với việc học dồn dập. Ngoài ra, hệ thống hóa kiến thức theo dạng bài, theo chuyên đề cũng giúp học sinh định hướng rõ ràng, ôn đúng trọng tâm và tự tin hơn khi bước vào kỳ thi.

Các phương pháp học tập giảm áp lực trong thi cử hiệu quả

Pomodoro: Học tập theo chu kỳ ngắn (25 phút học - 5 phút nghỉ)

Phương pháp Pomodoro chia thời gian học thành các chu kỳ 25 phút tập trung cao độ, xen kẽ 5 phút nghỉ ngắn. Sau 4 phiên, học sinh nên nghỉ dài hơn (15-30 phút) để phục hồi năng lượng. 

Cách học này giúp não bộ không bị quá tải, duy trì sự tỉnh táo và nâng cao hiệu suất ghi nhớ. Với học sinh THPT, đây là công cụ hữu ích để chinh phục lượng kiến thức lớn mà không rơi vào tình trạng kiệt sức.

Feynman Technique - Học bằng cách giảng lại

Kỹ thuật Feynman yêu cầu học sinh diễn đạt lại kiến thức vừa học theo cách đơn giản, dễ hiểu như đang giảng lại cho người khác. Phương pháp này giúp làm rõ lỗ hổng kiến thức, tăng cường tư duy hệ thống và khả năng diễn đạt, từ đó học sinh nắm chắc bài hơn thay vì chỉ nhớ máy móc.

Active Recall - Ghi nhớ chủ động

Thay vì học đi học lại thụ động, Active Recall khuyến khích học sinh tự đặt câu hỏi, dùng flashcards hoặc tự kiểm tra để rèn luyện trí nhớ chủ động. Đây là một trong những phương pháp học hiệu quả nhất trong ôn tập thi, giúp chuyển thông tin từ trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn.

Tự tạo “thời gian thi thử”

Luyện thi thử trong điều kiện giống thật giúp học sinh làm quen với áp lực thời gian và cấu trúc đề thi. Việc này không chỉ nâng cao kỹ năng xử lý đề mà còn rèn luyện tâm lý vững vàng, giảm cảm giác căng thẳng khi bước vào kỳ thi thật.

Phân bổ thời gian hợp lý - Học kết hợp nghỉ ngơi

Áp lực thi cử thường đến từ lịch học dày đặc và thiếu thời gian nghỉ ngơi. Việc lập thời gian biểu có sự cân đối giữa học tập, giải trí và nghỉ ngơi giúp học sinh duy trì sức khỏe thể chất, cảm xúc ổn định và tinh thần minh mẫn hơn trong quá trình ôn luyện.

The Olympia Schools - Xây dựng môi trường học tập lành mạnh để thi cử không còn là nỗi sợ

Tại Olympia, thi cử không phải là “cuộc chiến” căng thẳng, thay vào đó được nhìn nhận như cơ hội để học sinh rèn luyện bản lĩnh và năng lực tự học. Nhà trường hướng tới xây dựng một môi trường học tập nơi mỗi kỳ thi là bước chuyển mình tích cực, không phải là áp lực đè nặng.

Học sinh được chuẩn bị từ sớm với các hoạt động như:

• Hướng dẫn phương pháp học phù hợp với từng cá nhân: Thay vì áp dụng cách học đại trà, mỗi học sinh tại Olympia được hỗ trợ nhận diện phong cách học của bản thân, từ đó áp dụng chiến lược học tập tối ưu: người học theo kiểu thị giác có thể dùng sơ đồ tư duy, người thiên về ngôn ngữ có thể luyện qua viết lại kiến thức… Việc “học đúng cách” giúp giảm bớt áp lực và tăng hiệu quả.

• Tham gia thi thử và phản tư sau mỗi lần kiểm tra: Thi thử không nhằm tạo thêm áp lực, mà là cơ hội để học sinh luyện tập tâm thế và kỹ năng làm bài. Quan trọng hơn, các em được hướng dẫn phân tích kết quả thi một cách khoa học, từ điểm mạnh đến điểm còn thiếu sót để điều chỉnh chiến lược học tập phù hợp trước kỳ thi thật.

• Đồng hành cùng Advisor để điều chỉnh nhịp học hợp lý, tránh học dồn sát kỳ thi: Advisor không chỉ theo dõi tiến độ học tập, mà còn lắng nghe tâm trạng, hỗ trợ sắp xếp lịch học - nghỉ - luyện tập một cách cân bằng. Sự đồng hành này giúp học sinh duy trì trạng thái học ổn định, tránh rơi vào tình trạng kiệt sức hay học lệch, học vội.

Sức khỏe tinh thần cũng là yếu tố được đặt lên hàng đầu. Olympia có đội ngũ chuyên viên tâm lý học đường sẵn sàng hỗ trợ học sinh khi gặp căng thẳng, lo âu. Các em được hướng dẫn cách điều tiết cảm xúc, luyện tập chánh niệm và duy trì trạng thái học tập ổn định.

Văn phòng Tư vấn Đại học, Du học và Hướng nghiệp - UCC đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng dài hạn, giúp học sinh tránh rơi vào tình trạng học vì thi, học vì áp lực điểm số. Khi có một lộ trình rõ ràng và mang dấu ấn cá nhân, các em sẽ học với sự chủ động và mục tiêu thực chất.

Olympia tin rằng: Một kỳ thi có thể chỉ diễn ra trong vài giờ, nhưng cách chuẩn bị cho nó có thể giúp học sinh phát triển bản lĩnh suốt đời. Không có phương pháp học tập nào là “đúng nhất” cho tất cả học sinh, nhưng luôn có cách phù hợp nhất với từng cá nhân. Khi được hướng dẫn xây dựng phương pháp học tập giảm áp lực trong thi cử, học sinh sẽ học trong tâm thế hiểu mình, hiểu bài và biết điều chỉnh nhịp độ phù hợp với sức mình. Điều quan trọng không nằm ở điểm số cao nhất, mà là quá trình rèn luyện tư duy, sự chủ động và khả năng ứng phó với thử thách - những yếu tố sẽ đi cùng học sinh không chỉ trong kỳ thi, mà cả trong hành trình trưởng thành phía trước.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu, bên cạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/