Trẻ bị bạo lực học đường phải làm sao?

Bạo lực học đường là vấn đề nghiêm trọng đang diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới. Việc bị bắt nạt và hành hung tại trường học không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của trẻ mà còn có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng khác, bao gồm giảm sút học lực, cảm giác cô đơn, và thậm chí là trầm cảm. Vậy, khi trẻ bị bạo lực học đường phải làm sao?

Bạo lực học đường đang để lại những hệ lụy dài lâu

Thực trạng đau lòng vẫn tiếp diễn

Theo thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, từ năm học 2021–2023, cả nước đã ghi nhận 699 vụ bạo lực học đường, liên quan đến 2.016 học sinh, trong đó 854 em là nữ. Trung bình cứ 50 trường học lại xảy ra một vụ việc nghiêm trọng.

Những vụ việc này để lại nhiều tổn thương kéo dài cho các em học sinh. Số liệu từ UNESCO cho thấy hơn 1/3 học sinh châu Á trong độ tuổi 12–17 từng trải qua bạo lực học đường, trong đó phần lớn là bạo lực tinh thần hoặc xã hội, còn bạo lực thể chất cũng chiếm tỷ lệ không nhỏ.

Tác hại của bạo lực học đường không chỉ dừng lại ở chấn thương thể chất. Nghiên cứu quốc tế với 95.545 học sinh cho thấy, những em trải nghiệm bạo lực có nguy cơ mắc trầm cảm gấp 3 đến 5 lần, cùng tỷ lệ PTSD và rối loạn lo âu cao hơn đáng kể so với các em không bị bắt nạt

Các số liệu và nghiên cứu này là lời cảnh tỉnh rõ ràng: bạo lực học đường không chỉ là hành vi sai trái, mà còn là dấu hiệu thể hiện môi trường giáo dục chưa đủ quan tâm đến cảm xúc, mối quan hệ và kỹ năng sống của học sinh. 

Các hình thức bạo lực học đường

Bạo lực học đường bằng lời nói

Đây là hình thức bạo lực dễ bắt gặp trong môi trường học đường. Bạo lực bằng lời nói bao gồm những hành động như xúc phạm, sỉ nhục, đe dọa, trêu chọc hoặc đặt biệt danh không mong muốn. Những lời lẽ này thường hướng đến việc miệt thị ngoại hình, hoàn cảnh gia đình, hoặc đặc điểm cá nhân của trẻ.

Bạo lực học đường bằng thân thể

Bạo lực thể chất là một trong những hình thức bạo lực rõ ràng nhất, bao gồm các hành vi đánh đập, xô đẩy, bứt tóc, trấn lột tài sản hoặc ngược đãi thể chất khác. Bạo lực này không chỉ gây tổn hại về mặt sức khỏe mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần của trẻ.

Bạo lực học đường xã hội

Bạo lực xã hội là hình thức bắt nạt tinh vi, thường diễn ra một cách kín đáo và khó nhận biết. Nó bao gồm những hành vi cô lập, xa lánh, lan truyền tin đồn xấu, nói xấu sau lưng hoặc chế giễu trẻ trước mặt bạn bè. Trẻ bị bạo lực xã hội thường cảm thấy lạc lõng, tủi thân. Và trong nhiều trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể bị huỷ hoại danh dự và uy tín.

Bạo lực học đường trên môi trường mạng

Bạo lực học đường trên mạng, hay còn gọi là "bạo lực mạng", phát triển mạnh mẽ trong thời đại công nghệ hiện nay. Hình thức này diễn ra qua các nền tảng mạng xã hội, email, diễn đàn trực tuyến, và các ứng dụng tin nhắn. Bạo lực mạng có thể bao gồm việc lan truyền thông tin sai lệch, đăng tải hình ảnh không đúng sự thật, gửi tin nhắn đe dọa hoặc tấn công tinh thần người khác qua các bài viết, video hoặc hình ảnh.

Những hệ luỵ lâu dài của bạo lực học đường

Những tổn thương về thể chất và tinh thần

Bạo lực học đường gây ra những tổn thương nghiêm trọng cả về thể chất và tinh thần cho các nạn nhân. Về mặt thể chất, những hậu quả có thể từ những vết bầm tím nhẹ đến các thương tích nghiêm trọng yêu cầu điều trị y tế. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạo lực có thể dẫn đến cái chết của học sinh, để lại nỗi đau không thể bù đắp cho gia đình và cộng đồng.

Tổn thương tinh thần từ bạo lực học đường cũng không kém phần nghiêm trọng. Sự sợ hãi và nỗi ám ảnh về các kẻ bắt nạt có thể khiến trẻ em bị stress. Điều này dẫn đến tình trạng trầm cảm và cảm giác thấp kém kéo dài suốt đời.

Thiếu sự lành mạnh trong môi trường học đường

Bạo lực học đường không chỉ gây tổn hại đến các cá nhân mà còn làm suy giảm chất lượng môi trường học tập. Một môi trường học đường đầy căng thẳng và nỗi sợ hãi sẽ làm cho học sinh không cảm thấy an toàn trong chính ngôi trường của mình. Nhiều học sinh từ chối đến trường vì sợ bị trêu chọc hoặc đánh đập, dẫn đến việc giảm chất lượng giáo dục và thành tích học tập.

Làm lu mờ giá trị đạo đức tốt đẹp

Bạo lực học đường còn làm suy giảm những giá trị đạo đức và văn hóa truyền thống của xã hội. Xã hội Việt Nam vốn có nền văn hóa truyền thống với những lễ nghi và chuẩn mực đạo đức cao đẹp. Tuy nhiên, sự xuất hiện và gia tăng của bạo lực học đường đang dần làm lu mờ những giá trị này. Những hành vi như cãi lại thầy, đánh thầy, hoặc đánh nhau giữa học sinh không chỉ làm giảm sự tôn trọng các giá trị truyền thống mà còn thể hiện sự suy đồi về mặt đạo đức.

Dấu hiệu nhận biết con đang bị bạo lực học đường

Thay đổi trong hành vi và tâm lý: Trẻ bị bạo lực học đường thường trở nên khép kín, ít nói và có xu hướng né tránh giao tiếp với gia đình và bạn bè. Trẻ có thể xuất hiện dấu hiệu trầm cảm, lo lắng hoặc cảm giác sợ hãi khi đến trường.

Tình trạng thể chất yếu đi: Nạn nhân của bạo lực học đường thường xuất hiện các vết bầm tím, thương tích mà không có lý do rõ ràng. Nếu thấy con cái mình liên tục bị đau hoặc có các vết thương bất thường, cha mẹ nên nghi ngờ về khả năng con đang bị bạo lực.

Sự giảm sút trong kết quả học tập: Trẻ em bị bạo lực thường mất tập trung trong việc học và dẫn đến kết quả học tập giảm sút nghiêm trọng.

Trẻ bị bạo lực học đường phải làm sao?

Chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ

Khi bị bắt nạt, nhiều trẻ thường sợ hãi và giữ im lặng. Vì trẻ lo sợ sẽ bị trả thù hoặc cảm thấy xấu hổ. Tuy nhiên, việc im lặng chỉ khiến tình trạng tồi tệ hơn. Trẻ cần tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người lớn tin cậy như cha mẹ, thầy cô giáo hoặc nhân viên tư vấn học đường. Gia đình là người bảo vệ vững chắc nhất cho trẻ, luôn sẵn sàng can thiệp để giải quyết vấn đề. Đồng thời, thầy cô có thể có những biện pháp xử lý phù hợp, đảm bảo an toàn cho trẻ khi ở trường.

Tránh xa kẻ bắt nạt

Trong nhiều tình huống, việc tránh xa kẻ bắt nạt có thể giúp trẻ giảm nguy cơ bị tấn công. Những kẻ bắt nạt thường tìm cách lôi kéo nạn nhân vào các khu vực ít người qua lại để thực hiện hành vi bạo lực. Do đó, trẻ nên cố gắng ở gần những nơi đông người hoặc khu vực có giáo viên, bảo vệ. Khi phải di chuyển một mình, trẻ nên chọn những con đường an toàn và có đông người qua lại, hoặc nhờ người thân đi cùng để đảm bảo an toàn.

Cương quyết với kẻ bắt nạt

Đối diện với kẻ bắt nạt, đôi khi trẻ cần tỏ rõ sự cương quyết và không sợ hãi. Việc im lặng và chịu đựng thường làm cho kẻ bắt nạt cảm thấy thỏa mãn và tiếp tục hành vi của mình. Thay vì trốn tránh, trẻ cần dũng cảm đứng lên đối diện. Trẻ nên thể hiện thái độ cương quyết và yêu cầu kẻ bắt nạt dừng hành động này lại. Việc nhìn thẳng vào mắt và nói rõ ràng có thể giúp trẻ khẳng định rằng mình không phải là mục tiêu dễ dàng.

Học cách tự bảo vệ mình

Trong nhiều trường hợp, trẻ có thể học cách tự vệ để bảo vệ bản thân trong những tình huống khẩn cấp. Việc tham gia các lớp học võ thuật hoặc rèn luyện thể lực không chỉ giúp trẻ mạnh mẽ hơn về thể chất mà còn tăng cường sự tự tin. Tự vệ không phải là trả thù. Hành động này là nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân khi không có sự giúp đỡ kịp thời từ người khác. Khi biết cách tự bảo vệ mình, trẻ sẽ giảm nguy cơ trở thành mục tiêu của những kẻ bắt nạt.

Phối hợp với các cơ quan chức năng nếu cần thiết

Khi hành vi bạo lực vượt quá mức kiểm soát của nhà trường và gia đình, trẻ cần được bảo vệ bởi các cơ quan chức năng như công an hoặc các tổ chức bảo vệ trẻ em. Những cơ quan này có thể can thiệp để ngăn chặn kẻ bạo lực, bảo vệ an toàn cho trẻ và thậm chí khởi tố các trường hợp nghiêm trọng. Điều này là cần thiết khi bạo lực học đường không chỉ dừng lại ở những va chạm nhỏ mà còn có nguy cơ đe dọa đến tính mạng và sức khỏe của trẻ.

Con có dấu hiệu bị bạo lực học đường, cha mẹ phải làm sao?

Lắng nghe và không phán xét

Khi con có dấu hiệu bị bạo lực học đường phải làm sao? Điều đầu tiên cha mẹ cần làm là tạo một không gian an toàn để con cảm thấy thoải mái chia sẻ. Hãy lắng nghe con một cách chân thành mà không đưa ra bất kỳ phán xét hay trách mắng nào. Điều này giúp con cảm nhận được sự quan tâm và tin tưởng từ phía cha mẹ, từ đó dễ dàng mở lòng hơn. Cha mẹ nên đặt mình vào vị trí của con để thấu hiểu cảm xúc và khó khăn mà con đang phải đối mặt.

Khích lệ con bày tỏ cảm xúc

Khi đối mặt với bạo lực học đường, nhiều trẻ có thể sợ hãi hoặc e ngại bày tỏ cảm xúc của mình. Do đó, cha mẹ cần khích lệ con chia sẻ cảm xúc một cách tự nhiên, không ép buộc. Hãy cho con biết rằng mọi cảm xúc mà con đang trải qua dù là tức giận, sợ hãi hay buồn bã – đều hợp lý và đáng được lắng nghe. Cha mẹ có thể giúp con sử dụng các phương pháp như viết nhật ký, vẽ tranh hoặc thậm chí thể hiện qua lời nói để giải tỏa cảm xúc.

Trang bị kỹ năng tự vệ cho con

Khi con trở thành mục tiêu của bạo lực học đường, việc trang bị cho con các kỹ năng tự vệ cơ bản là điều cần thiết. Điều này không chỉ giúp con tự bảo vệ bản thân trong tình huống nguy hiểm mà còn giúp tăng cường sự tự tin. Cha mẹ có thể tìm đến các lớp học về võ thuật tự vệ hoặc hướng dẫn con cách nhận diện và tránh xa những tình huống có nguy cơ cao. Điều quan trọng là con hiểu rằng việc tự vệ không phải là khuyến khích bạo lực, mà là bảo vệ bản thân.

Hợp tác với nhà trường

Sau khi phát hiện con có dấu hiệu bị bạo lực học đường, việc tiếp cận nhà trường và giáo viên chủ nhiệm là điều cần thiết. Cha mẹ nên cung cấp đầy đủ thông tin về tình hình của con để nhà trường có các biện pháp can thiệp kịp thời. Bạo lực học đường không chỉ là vấn đề của riêng gia đình mà cần sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên, và phụ huynh để giải quyết một cách toàn diện. Đồng thời, cha mẹ cũng có thể đề xuất những hoạt động giáo dục, nâng cao nhận thức cho học sinh về vấn đề bạo lực và tầm quan trọng của sự tôn trọng lẫn nhau.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia

Nếu con có dấu hiệu tổn thương tâm lý nghiêm trọng sau khi bị bạo lực, cha mẹ cần tìm đến sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý. Các chuyên gia sẽ giúp con hiểu rõ cảm xúc của mình, xử lý những vết thương tâm lý và tìm cách vượt qua những khó khăn này. Đồng thời, cha mẹ cũng có thể được tư vấn về cách hỗ trợ con tốt hơn trong quá trình hồi phục, giúp con tự tin trở lại cuộc sống học đường.

The Olympia Schools - Trường học an toàn, trẻ em hạnh phúc

Môi trường học đường nhân văn và ấm áp

The Olympia Schools không chỉ chú trọng vào chất lượng giáo dục mà còn tạo ra một môi trường học đường đầy nhân văn và ấm áp. Nhà trường hướng đến việc xây dựng một cộng đồng học tập tích cực, nơi mỗi học sinh đều cảm thấy được chào đón và quý trọng.

Olympia cảm hóa, nuôi dưỡng, nâng đỡ những giá trị tốt đẹp bên trong mỗi con người. Trong các giá trị cốt lõi của học sinh, Olympia đặc biệt chú trọng đến sự thấu cảm, giao tiếp tôn trọng của học sinh đối với mọi người xung quanh. 

Trong đó, thấu cảm là sự nỗ lực để thấu hiểu, quan tâm đến suy nghĩ, cảm xúc của người khác và lấy đó làm định hướng thái độ, từ ngữ và cách cư xử của bản thân trong mọi hoàn cảnh. Các em hợp tác trong sự hiểu biết lẫn nhau để làm cho thế giới và cuộc sống của những người khác tốt đẹp hơn.

Giao tiếp tôn trọng là các em được thể hiện bản thân rõ ràng và tự tin. Người học giao tiếp và đối xử mọi người với sự tôn trọng và bình đẳng, bất kể bối cảnh cá nhân, giới tính, địa vị.

Các giá trị yêu thương cốt lõi của học sinh được xây dựng từ những hoạt động ngoại khóa phong phú đến các chương trình phát triển kỹ năng sống. Học sinh không chỉ được khuyến khích học hỏi mà còn được dạy cách tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau, từ đó xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa các bạn trong lớp học.

Phòng Hỗ trợ tâm lý học đường

Tại trường Olympia, sức khỏe tâm thần của học sinh được coi là ưu tiên hàng đầu. Nhà trường không chỉ tập trung vào việc giảng dạy mà còn chú trọng đến việc xây dựng Phòng Tâm lý học đường. Phòng Tâm lý học đường có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe tâm thần. Từ đó nhà trường có thể tạo dựng môi trường học tập thuận lợi, nơi học sinh có thể phát triển tối đa tiềm năng của mình.

Chức năng của phòng Tâm lý học đường

Cấp độ toàn trường

Phòng Tâm lý học đường triển khai các chương trình phòng ngừa bạo lực và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần cho toàn bộ học sinh. Chương trình này bao gồm các giờ học về kỹ năng cảm xúc - xã hội. Điều này giúp học sinh nhận diện và quản lý cảm xúc của mình một cách hiệu quả. Các hoạt động được lồng ghép vào chương trình học tập chính thức và sinh hoạt ngoài giờ lớp để đảm bảo tính liên tục và hiệu quả.

Cấp độ nhóm

Ở cấp độ nhóm, việc tổ chức các hoạt động hỗ trợ nhóm giúp giải quyết vấn đề cụ thể mà học sinh gặp phải, gồm vấn đề học tập và mối quan hệ xã hội. Những hoạt động này được thiết kế để khuyến khích sự tương tác tích cực và giải quyết xung đột trong nhóm.

Cấp độ cá nhân

Ở cấp độ cá nhân, học sinh được thực hiện các can thiệp cá nhân hóa khi cần sự hỗ trợ đặc biệt. Các can thiệp này bao gồm tư vấn, trị liệu và kế hoạch hỗ trợ dài hạn. Cách tiếp cận và giải quyết được điều chỉnh dựa trên các đánh giá chuyên sâu về từng học sinh.

Nguyên tắc hỗ trợ và tư vấn

Phòng Tâm lý học đường tại Olympia tuân thủ các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo chất lượng dịch vụ tư vấn:

• Lắng nghe và tôn trọng

• Bảo mật thông tin

• Cung cấp giải pháp

• Làm việc theo quy trình

Phòng ngừa và giáo dục - Tiến đến một môi trường học tập tích cực

Một trong những ưu tiên chính của Phòng Tâm lý học đường tại Olympia là triển khai các chương trình phòng ngừa bạo lực học đường và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần. Các chương trình này bao gồm:

• Giáo dục cảm xúc - xã hội: Các giờ học và hoạt động về kỹ năng cảm xúc - xã hội giúp học sinh phát triển khả năng giao tiếp, giải quyết xung đột và quản lý cảm xúc.

• Hoạt động ngoài giờ: Tổ chức các dự án sức khỏe tâm thần, Câu lạc bộ Tâm lý học, dự án chăm sóc sức khỏe tinh thần GVNV và các hội thảo dành cho phụ huynh, học sinh.

Đánh giá và sàng lọc - Đảm bảo hỗ trợ tối ưu

Mỗi năm học, phòng Tâm lý học đường tiến hành sàng lọc học sinh dựa trên công cụ đánh giá tâm lý. Dữ liệu từ sàng lọc kết hợp với thông tin từ giáo viên và phụ huynh giúp xác định những học sinh cần sự hỗ trợ đặc biệt. Những học sinh này sẽ được đánh giá sâu hơn và xây dựng kế hoạch hỗ trợ cá nhân hóa. Can thiệp chuyên sâu giúp các em giải quyết các vấn đề cụ thể như cảm xúc, hành vi và mối quan hệ.

Vậy khi trẻ bị bạo lực học đường phải làm sao? Khi trẻ bị bạo lực học đường điều quan trọng nhất là không để trẻ cảm thấy cô đơn và không biết cách giải quyết. Hãy dạy trẻ tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, nhà trường, và bạn bè. Việc báo cáo kịp thời và đối phó đúng cách không chỉ giúp trẻ vượt qua mà còn góp phần ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường trong tương lai. Nhà trường và xã hội cũng cần có những biện pháp lâu dài để phòng tránh, bảo vệ và tạo dựng một môi trường học đường an toàn và lành mạnh cho tất cả học sinh.

----------------------

TRƯỜNG PHỔ THÔNG LIÊN CẤP SONG NGỮ OLYMPIA

Tiên phong trong xây dựng và đổi mới chương trình giáo dục theo định hướng phát triển năng lực tại Việt Nam, Olympia tự hào là đơn vị dẫn đầu trong tiếp cận và vận dụng các nội dung, phương pháp giáo dục hiện đại của thế giới để học sinh Olympia tự tin bước ra thế giới với tri thức, kĩ năng, phẩm chất và năng lực của những công dân toàn cầu giữ gìn bản sắc văn hóa Việt.
Địa chỉ: Khu đô thị mới Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Hotline: 093 4525 889
Website: https://theolympiaschools.edu.vn/